-
Etore.
User deleted
Dalmatėt njė ndėr fiset e mėdha e tė njohura ilire, banorė tė pjesės Verilindore tė Ilirisė. Qė nga periudha mė e lashtė e deri nė shek. II p.e.r. trevat e tyre shtrihesin nė brendėsi, prapa vargamalit Dinarik nė pllajat e Duvnos, Livnos e Gllamoēit, nė Bosnjėn e sotme Perėndimore. Pasi krijuan federatėn e tyre, u zgjeruan drejt brigjeve tė Adriatikut. Por nuk arritėn tė bėheshin fuqi detare dhe nuk i vunė nėn zotėrim ishujt e beregdetit tė Dalamcisė. Qytezat e tyre tė fortifikuara pėrkasin periudhės sė parė tė hekurit. Kryeqendra e tyre u bė Delmini. Dalamatėt ishin njėri ndėr fiset ilire qė i bėnin qėndresė pushtimit romak dhe kanė zhvilluar njė varg luftėrash tė pėrgjakshme e kryengritjesh kundėr romakėve nė vitet 156-155, 119-117, 51-46, 39-37 p.e.r. Lufta e tyre mė e madhe kundėr pushtuesve romak lidhet me Kryengritjen Ilire tė viteve 6-9 e.r Dalmatėt ishin tė pėrmendur pėr blegtorinė dhe kishin tė zhvilluar zejtarinė tė lidhur me tė.Emri i Dalmatėve lidhet me emrin e kryeqendrės sė tyre Delminium (tė vjetėr Delmion)nė fushė ne Duvanjit.Qė tė dy emrat lidhen me fjalėn shqipe delme, sepse Dalmatėt ishin blegtorė. Viset e tyre ishin tė pasura me pyje e xeherore dhe shquheshin pėr punimin e drurit. Mbeturinat e rendit fisnor u ruajtėn deri vonė te Dalmatėt, me kėtė shpjegohet pohimi i Strabonit se ata nuk pranonin monedha , u merrnin fiseve tė nėnshtruara drithė e bagėti si haraē dhe tokėn e ndanin njėherė nė 8 vjetė.
Penestėt ishin fise ilir, banorė tė krahinės Penestia nė luginėn e sipėrme tė Drinit tė Zi e rreth saj. Pėrmenden pėr herė tė parė mė 170-169 p.e.r. dhe luajnė njė rol tė rėndėsishėm nė luftėn III romako-maqedone. Treva e penestėve pėrfshihej nė mbretėrinė ilire. Mė 169 p.e.r. Perseu pėr t'u lidhur me mbretėrinė ilire, hyri nė tokat e Penestėve, pushtoi qytetet e tyre dhe dėboi kėndej garnizonet romake. Nė trojet e penestėve kishte 14 qytete e kėshtjella, prej tė cilave njihen me emrin Uskana, qė ishte edhe kryeqendra e krahinės, Oeneu dhe Draudaku. Pas vitit 168 p.e.r. emri i penestėve e i qyteteve tė tyre nuk pėrmenden mė.
Molosėt ishin fis antik, qė sundonin nė qendren e Epirit antik. Ishin aktivė formimin e shtetit tė Epirit.
Kaonėt ishin fis ilir qė sundonin nė nga lumi Kallama, deri nė luginen e Drinosit, nė Gjirokastėr. Qyteti mė i madhė i Kaonėve ishte Antigonea nė afėrsi tė Gjirokastrės sė sotshme.
Thesprorėt fis ilir qė sundonte nga jugu i lumit Kallama, deri nė gjirin e Ambrakisė.
Arbėreshėt janė shqiptarė tė cilėt jetojnė nė Italinė jugore qė nga shekulli XV dhe XVI. Kėta shqiptarė, tani tė quajtur arbėreshė, e lanė Shqipėrinė kur ajo u pushtua nga Perandoria Osmane. Qytetet ku banojnė arbėreshėt mbajnė nga dy emra, njė nė arbėrisht, dhe tjetrin italisht. Kryeministėr i Italisė, pati qenė dy herė i zgjedhur Francesco Crispi, dhe ishte arbėresh ka Palazzo Adriano.
Arbėreshėt nė Itali, sot numėrohen mbi 100.000 persona qė flasin gjuhėn arbėrore.
Njihen shtatė eksode tė mėdha qė nisin qė nga koha pėr njė herė pas vdekjes se Gjergj Kastriotit, deri nga fundi i shek. XVIII (1780-1790), janė ngulimet e fundit tė shqiptarėve nė Italinė Veriore, si provincėn e Pavias dhe tė Piacencės, po ashtu njė grup i madh i'u drejtua krahinės qendrorė nė Molise dhe njė tjetėr grup nė drejtim tė krahinės jugore Bazilikatės.
Njė nga veēoritė qė karakterizon kėtė popull, ėshtė qė pėrveē gjuhės dhe traditave, ruajtėn me heroizėm edhe ritin dhe preardhjen fetare, ku edhe sot e kėsaj ditė gati 1/3 e arbėreshėve vazhdojnė nė ritin bizantin.
Sot, deri 1999, janė shumė shqiptarė qė arritėn nė fshatrave arbėreshėve pikėrisht nė Piana degli Albanesi nė Sicili..