-
Etore.
User deleted
Hestia 470 para krishtit
Hestia( Heshtja ) hyjnesha e parė e linjės gjenetike Olimpike , me prindėr Kronin dhe Rean , njė nga motrat e Zeusit , personifikon vatrėn familjare, dhe rojen e flakės sė shenjtė tė sigurisė sė jetės qė digjet papushim nė Atriumin(Altarin,lterin ) e shtėpisė e tė tempujve.dhe ishte e vetmja nga Olimpianėt , pėr tė cilėn nuk u thurrėn mite . Hestja u pėrkujdes pa bujė dhe mite pėr farėn njerėzore ,ajo pėrkujdesej nė mėnyrė tė vecantė pėr vazhdimėsinė e jetes dhe per mbrojtjen e ngjizjes dhe tė shtatzanisė te nėnat (Amat) e reja .Adhurohej si mbrojtėse e familjes dhe e qyteteve Kujdesej nė mėnyrė tė veēantė per njerezit e familjet e reja qė eksplorojnė dhe migrojnė pėr mbushur hapsirat boshe tė kontinenteve, drejt trojeve tė pajohura, duke mbushur me banorė vendbanime tė reja.E pa njohura, pėr kėta eksploratorė tė parė, ka patur si bashkėudhėtare shurdhėsinė dhe heshtjen .Heshtja , mendoj , ėshtė fjala e shqipes qė shpjegon etimologjinė dhe emri e hyjneshės Hestia.
.Hyjnesha Hestia mori pėrgjegjėsinė pėr mbrojtjen e qenieve njerėzore nė njė kohė qė prej Prometeut ata kishin marrė dhuratėn mė tė vyer, zjarrin hyjnor.
Migrimi kryej nė kushte tė larta sigurie ,qė duhet kuptuar se dhurata hyjnore ,zjarri zeusian, ruhej me fanatizėm e pashuar pėr asnjė moment,nė vatėr,nė pishtarėt e tempujve dhe nė flakadanėt e udhėsisė sė tyre. Nuk ėshtė e rastit qė vatra dhe mė vonė oxhaku pėrbėjnė dhe pjesėn mė tė rėndėsishme tė njė ngrehine banimi sė paku nga koha e Etruskėve sivėllezėrve tė pellazgeve hyjnor e nė vazhdim, e padyshim te e tėrė fara e tyre, kudo nė planetin blu ku u shkeli kėmba dhe kudo ku gjeneruan jetėn nėpėrmjet pėrhapjes sė genit tė tyre, ngrehinave e nė qarkstrehimet(kėshtjellat) qė sreshtėn duke u shumuar.
Zaharia Majami tek Fundi i misterit Etrusk shkruan :
-Atriumi (Altari) ishte dhoma kryesore e banesės romake, i vendosur nė qėndėr tė shtėpisė ishte kthina mė vlerė , sepse aty rueshin shėmbėlltyrat e etėrve me pamjen e maskave tė tyre , ky ishte altari i shpirtėrave mirėbėrės tė etėrve qė besohej se mbronin familjen dhe njėherazi qenė si dėshmi e vlerave morale tė shtėpisė. .Banesa romake ishte njė imitim i shtėpisė sė lashtė etruske , e cila ka pasur njė farė oborri tė brendshėm tė zbuluar ,prej ku dilte tymi i vatrės familjare. Pikėrisht nė kėtė kėthinė rueshin nė shenjtėrinė e tyre maskat e stėrgjyshėrve , qė i lėbynte tymi i vatrės sė shtėpisė ku digjej zjarri hyjnor ditė e natė i pashuar.Familjet fisnike kishin njė adhurim tė veēantė pėr stėrgjyshėrit dhe etėrit e tyre dhe kjo qe pjesė e mburjes sė tyre . Fjala Atrium(AT +AM) (f 88-89,79) e ka prejardhjen te fjala etruske (adna) qė pėr mendimin tim ėshtė e pėrbėrė na dy rrėnjė te lashta ad-at dhe nan , qė nė pellasgjisht ,ilirisht dhe sot nė shqip kuptohen at +nan qė me thjeshtėsinė e vet kupton ēiftin hyjnor i pėrjetėsisė njerėzore . Fjala etrit (atrit) duhet tė jetė shumėsi i togfjalės etruske Etnam qė e gjejmė nė epigrafet e tumave dhe varreve etrusko-ilire qė sot nė shqip ka ka kuptimin prindėrit (et +am),pra dyshja gjeneruese e jetės,qė prej sė lashti krijon linjėn gjenealogjike .Ky fakt mė bėn tė besoj se ndjenja e respektit ndaj pridėrve ndėr shumė popuj dhe nė veēanti ndėr shqiptar ėshtė po kaq e vjetėr dhe pėrbėn njė monument shpirtėror identifikues .
Hestja identifikohet nė tė gjithė arealin pellazg si hyjnesha e vatrės te iliro shqiptarėt ,si Istja te grekėt ,si Vesta te Romakėt ,si Iskra te sllavėt .qė nė qetėsi eshtė hiri ,zjarri dhe prushi njėherazi ,por edhe si flakadani i pashuar i tempujve.Nuk dyshojmė qė vatra ishte hirorja e zjarrtė mbi tė cilėn I faleshin Hestias tė parės sakritė hyjnore e mė pas falej sakėr pėr hyjnitė e tjera,duke vazhduar padyshim me Zeusin .Pėr kėtė arėsye dikush e mendon Hestian si shefen e Olimpit .
Hyjnesha Hestia nuk ka si tė mos identifikohet me zjarrin , simbolin e mbrojtjes sė cilėsisė sė jetės,si dukuria e pėrpunimit dhe e transformimit tė vlerave materaile .Pa zjarrin e shenjtė vėshtirė se njerėzit do tė ishin nė gjendje tė ruani shėndetin e kėsisoj Hestia ishte hyjnesha e shėndetit . Ēdo hirore tė zjarrtė ishte vatra e mėvetėsisė sė familjes ,njėsisė kombformuese dhe qytetėruse njėherazi.Hirtorja e zjarrtė u kthye nė kaminė tė pėrpunimit tė metaleve dhe tė dijeve njerėzore .Hirtorja e Zjarrtė mundėsoi dhe cilesinė e jetės dhe tė tė menduarit .
Tė gjithė e pranojnė se Hestja qe hyjnesha , qė zbuloi dhe u mėsoi njerezve se si mund tė ndėrtohen shtėpitė dhe tempujt .Ėshtė shumė e besueshme qė ajo tė qe e gjithė pushtetshme nė altarė e tempuj ,vendsherbesat ndaj hyjnive dhe paraardhėsve
Hestja kishte marre edhe pergjegjesine e kujdesin pėr muret mbrojtėse te qyteteve
Ajo ishte nje hyjneshė e virgjėr ,dhe nuk i pėlqente punėt e Afėrditės .Ajo asnjėherė nuk u skllavėrua nga dashuritė e hyjnive .Njėherėsh Posejdoni dhe Apoloni dėshironin tė martoheshin me tė pa mėdyshje u refuzoi, dhe duke prekur mendjen e Zeusit, ajo u pėrbetua qė tė ishte e virgjėr pėr gjithėnjė. Nė vend tė martesės ,Zeusi pranoi qė vendi i saj tė qe nė qėnder tė shtėpisė. Dhe pėr kėtė arėsye tė vdekshmit nuk shtronin asnjė gosti pa e pėrgėzuar nė fillim dhe nė fund Hestian,dhe kėshtu ishte vendosur nė Elis nė qėndėr ku ata aty sakrifikonin sė pari pėr Hestian e mandej pėr Zeusin. Nje virgjereshe e pa vdekshme e devotshme veēanėrisht, nė roje tė shėndetit tė Olimpianeve , qėnia e saj krahas me zjarrin, ėshtė e pranishme dh e e patundur .Ajo lidh qendren e jetes familjare njėherazi te njerezve dhe hyjnive .Ajo eshte symbol I pandryshueshmerisė ,ajo kurrė nuk lėvizte nga pozicionin i vendit tė pėrcaktuar. Dhe qė nga ay cast nuk u pėrfshi nė asnjė veprim sepse ishte e perfshire ne misione te tjera nė nje rol qe e njėsonte veten e saj ne ēdo histori jetesėre . .Ne mitet e lashta i kunderti i saj ėshtė Hermesi qe endet lirshėm nėpėr univers , njė mishėrim i forcės dhe i lėvizjes hyjnore.
Pastorėt e tempujve, nėn dritėn e zjarrit hyjnor ,tė vet Hestias, u predikonin adhuruesve dhe besimtareve ligjet,moralin,herarkinė hyjnore dhe qytetare,organizimin e familjes ,shoqėrisė dhe ngrehinave kėshtjella,por mbi te gjitha aty fiksohej ,jepej dhe trashėgohej pėrvoja pėr tė respektuar hyjnite e gjithėpushtetshme.
.Pėr kėto vyrtyte dhe shėrbesa ,hyjneshės Hestia, njerezit i blatonin dhurata dhe sakrifica ,sepse ajo qe roja gjėrave mė tė rėndėsishme tė ekzistencės sė tyre
Disa e thonė se emrin e saj nuk e hasin nė besimin Egjiptian dhe se ishte zbutur ,pajtuar vetėm nga Skythianėt tė cilėt e quanin atė Tabiti.
.
Hestja eshte mishėrim i vet qetėsisė ,qe ne pėrmbajtje e identifikon ate si mbrojtėse te shendetit te familjes , tė cilėn e praktikoi fillimisht ne Olimp,u qe u rivendos nga energjiku Dionis.Ne mitin Roman ,Hestia ishte e njohur si Vestia dhe shfaqet si veēanėrisht si kult popullor nė roje tė flakes sė shenjtė qė pėr Romakėt ishte forca thelbit tė jetės.
Virgjeria e Vestres ėshtė me fame sidomos pėr qėndrimet e prera tė kohės sė beqarisė duke kryer detyrat misionet e saja tė shenjta ,were well-born womenishin tė mirėlindura ato femra e cila mbante tė pandaluar flakėn e Vestias ne nje tempull afer forumit Roman.Sipas rėfimet tradicionale cdo besimtare e Vestias qe thyente betimin e beqarisė duhej tė digjej e gjallė.Ēliroheshin nga betimi I tyre vetėm nė ditelindjen e dyzetė,nė rrethanat e ēudidisė e Vestiane i jep jetė kėsaj moshe kur thuhet jeta fillon ne tė dyzetat. Ēdo qytet ka altarin e Hestias pėr shėndetin publik ,ku zjarri asnjėherė nuk shuhet ..