-
Mirroor.
User deleted
ETHYMOLOGJIA E EMRIT ĒAMĖRIA
Etninomi ēam - i cli formoi pra toponomin - Ēamėria , linguistikisht lidhet me hidronomin Thyamis qė ėshtė emėrtimi i lumit Kallama, qė sipas shpjegimit tė shqipes, duhet tė jetė me prejardhje nga fjala kallam, kallamishte, si kuptim i konceptit Thyama kallamishte, me shpjegim tė emėrtimit tė kallinjve tė kallamit, bimė barishte ujėsore. E tash, kah e ka ethymologjinė e vet emri i hidronomit Thyamis, i greqishtes sė lashtė, mbetet pėr tu gjurmuar nė kėtė theori, si hipothezė linguistike, tė cilėn do ta shtrojmė nė kėtė studim.
Emri Thyamis, si emėr lumi, mendojmė se pėrbėhet nga dy pjesė linguistike: thy + am + is (ku pjesa fundore is, ėshtė sufiksi, prapashtesa e kompozitės), tė cilat janė krejtėsisht dy fjalė shqipe njė folje shqipe dhe njė emėr shqip.
Pjesa e parė e emėrtimit thy ėshtė folja shqipe thy thye thyer (prej foljes me thye pėr tė thyer), nė kuptimin e vetes sė tretė tė vetorit tė shqipes (u) thy (ai, ajo), nė numrin njajės kurse nė shumėsin e shqipes (u) thyen (ata, ato), veta e tretė e vetorit dhe poashtu edhe e diftorit (u) thyen (kėta, kėto), nė formėn e kohės sė foljes nė aoristit (e kryera e thjeshtė), ku sipas zgjedhimit tė foljes nė gramatikėn shqipe duket kėshtu: Folja thyer aoristi thy
Koha e kryer e thjeshtė
Numri njejės...............................................Numri shumės
(u)theva(unė) ............................................ (u) thyem (na)
(u)theve(ti) ................................................(u)thyet(ju)
(u)thy(ai,ajo)............................................ (u) thyen (ata, ato)
Pra, pjesa e parė e kompozitės thyamis thy, ėshtė folja shqipe, kurse, pjesa e dytė am, (thy + am = thyam), ėshtė emri shqip illirisht amė, ama (a^mė, a^ma), ėma, nė kuptimin amtar, e cila si formė fjalėformuese, bie nė pėrfundim logjik tė shprehjes shqipe thy amė, thy ama (ėma), Ama e thyer, (u) thy ama e lumit (vendi kryesor esencial i shtratit tė lumit), ku na rrjedhė emėrtimi thy+am(ė) = thyam(ė) thy ama Thyama, nga kuptimi i thyerjes sė Amės pellgazgjike illire, si kompozitė e formuar Thyam+is (nga sufiksi is) = Thyamis.
Mendojmė se, kjo ethymologji shqipe e emrit tė hidronomit Thyamis, lidhet linguistikisht shqip, me formėn tjetėr poashtu tė shqipes, ku nga shprehja thy amė, thy ama, rrodhi synonomi tjetėr me kuptimin e njejtė ēa amė, ēa ama, ku nė vet foljen shqipe thy, si fillesa e kompozitės Thy + am + is = Thyamis, pėrgjigjet poashtu folja tjetėr shqipe ēa (me ēa, ēamė, ēamje, tė ēamit, tė shkyemit thyerja e amės, ēarja e amės-ėmės), tė thyemit e amės, thyemja e amės, apo ēamja e amės (nė kuptimin e njejtė: ēamja e amės sė lumit) sipas shprehjes shqipe ēa am(ė), (u) ēa ama. Pra, edhe ashtu sikurse tek hidronomi Thyam(is), ėshtė synonomi Ēa+amė, (ēa ama, ama e ēame, ėma e ēarė, e ndarė, nga njė tėrėsi amtare Ēa (a)mė = Ēamė, ku me rėnien e njerit tingull, zanores a, si shėmangie fonetike shqipe, pėr tė shprehur njė emėrtim mė tė shkurtė, tė natyrshėm, sipas natyrės sė gjuhės shqipe, rrodhi emėrtimi ēamė (ēa+amė). Kurse, pėrmes pėrcaktimit sufiksal, iu dha prapashtesa ri, nė trajtėn e pashquar tė emrit, respektivisht tė toponomit Ēamėri (ēa+amė+ri), kurse nė trajtėn e shquar tė emrit-toponom mori fundesėn a sufiksin a, Ēamėri+a = Ēamėria, (ēa+mė+ri+a). Prej shprehjes thy amė, nė synonomin tjetėr tė shprehjes sė njejtė ēa amė, vetėm me njė ndryshim fonetik nga ai sufiksal i lashtė illirishte (is), nė kėtė ri-a, na rrjedhė i njejti kuptim sikurse Thyamis, poashtu edhe Ēamėria.
Nga kuptimi i shprehjes ēa ama (nda ama ndarė ėma-ēarė ėma), si kuptim filozofik, i ndamjes sė Amės pellgazgjike illire, mbeti si plotfuqishmėri linguistike edhe vet etninomi ēam (ēami, ēamėt) Ēami i Ēamėrisė, Ēamėt e Ēamėrisė, Ēamėria si pjesė e ndarė, e ēame nga trungu i hershėm pellgazgjik me Thanėn illire (Thana Ethana, Ethėna Athenne Athinė-a), poashtu edhe si pjesė e ēame (e ndarė), edhe mė vonė nga trungu illir Shqipėria.
Ēamėt, janė autoktonė nė trojet e tyre paragreke, si pasardhės tė pėrzierjes dardhane-etruske, ku na dokumentojnė shumė argumente tė gjuhės sė lashtė me elemente tė pėrziera gege-toske, tė dokeve e zakoneve, lirikės e epikės popullore dhe tė cilėt sot janė nė tehirė tė asimilimit e zhdukjes sė pamėshirshme nga gjenealogjia amtare pellgazgjike, prej grekėve edhe sot si arbėresh tė Greqisė, duke e ruajtur me shpirt ndėrdhėmbė gjakun, gjuhėn dhe kulturėn arbėrore! Ndėrsa, disa studjues i marrin Ēamėt si ardhės, pas grekėve, qė kjo theori ėshtė krejtėsisht e pabazė shkencore, sepse aty, nė ato troje shqiptare-illire, dembabadem ėshtė e ruajtur rrėnja pellgazgjike ku edhe si ilustrim robėrie, authori, Tasos Vurnasi, duke na dhėnė njė pėrshkrim psiko-fizik dhe toponomastik, shprehet pėr kėtė vend (atėbotė) tė paēamė, tė pandarė nga trolli arbėror, kėshtu: ėshtė njė vend sa njė Grusht Dhe, i mbushur me shkėmbinj, hone e burime tė ftoftė...Njerėzit, qė banojnė nė kėto vende, ngjajnė shumė me tokėn e tyre, janė tė ashpėr, tė veshur hollė dhe hijerėndė- ngase ajo hije e rėndė jo e tokės abėrore, sa e pushtuesve shekullorė, i bie Ēamėrisė dhe tė gjitha trojeve shqiptare ballkanike tė ēame (tė ndara) dhunshėm, si hije e rėndė e pushtuesve, e mishėruar me hijen e rėndė tė tokės arbėrore dhe e skalitur nė figurėn psiko-fizike tė ēamit (arbėreshit, shqiptarit), arbanitit (arvanitasit), tė tė gjitha kohėve e deri sotekėsaj dite....