-
tiranaforum.
User deleted
Unė, nipi i Mehmet Shehut, oficer nė ushtrinė franceze
E ka pėr nder shėrbimin nė radhėt e ushtrisė sė Francės dhe ndjehet krenar qė ėshtė shqiptar. E quajnė Ertgren Shehu dhe ėshtė 30 vjeē. Mban gradėn e kapitenit dhe bėn pjesė prej vitesh nė regjimentin Djajt e Kuq. Ka lindur nė Tiranė dhe ėshtė diplomuar nė Paris, fillimisht pėr shkenca politike e mė vonė nė njė nga Akademinė Ushtarake mė prestigjioze tė Perėndimit. Origjina shqiptare dhe tė qenit nip i Mehmet Shehut, ish-kryeministrit tė vetėvrarė nė kushte tė dyshimta nė dhjetorin e vitit 81, e bėjnė tė ndjehet mirė. I rezervuar nė komunikimin me median, sidomos kur bie fjala pėr historinė e familjes, i bie shkurt tė djeshmes, duke mbetur te mbresat nga misionet paqeruajtėse nė zonat e nxehta tė globit. Sidoqoftė, kujtimet pėr gjyshin e ngacmojnė dhe, siē shprehet, shembulli i tij e ndjek si njė legjendė ngado. E ka brengė qė ka pak fotografi me tė dhe ėshtė i prerė nė vendimin pėr mos ti bėrė publike nė emėr tė privatėsisė. Janė thjeshtė foto familjare, ku Mehmeti mė mban nė krahė me dashuri, shprehet Ertgreni. Kam tre tė tilla, se tė tjerat u zhdukėn nga sigurimi pas vdekjes se gjyshit. I gjeti mamaja nė arkiv, kur u kthyem nga internimi. Mė tej, nė rrėfimin pėr Panoramė-n, 30-vjeēari Shehu, qė ngazėllehet me tregimet pėr Mehmetin dhe heziton tė flasė pėr retrospektivėn e familjarėve tė tjerė dhe marrėdhėnieve midis tyre, sjell me ēiltėrsi jetėshkrimin me fėmijėrinė nė Shqipėri, shkollimin nė Francė dhe shėrbimin mes Djajve tė Kuq. Lumturohet kur i thonė se ngjan shumė me gjyshin e vet
Mirdita kapiten! Ēfarė do tė thotė origjina shqiptare pėr njė ushtarak francez?
Kur thuhet origjina shqiptare mė duket diēka e pėrgjithshme. Unė jam shqiptar, me origjinė, me nėnė e me babė, me njė fis tė madh e tė dėgjuar nė Shqipėri. Madje jam nga Corrushi i Mallakastrės. Ja i biri i Bashikimit dhe i Marjetės. Jam rritur e edukuar nė Atdheun tim. Gjysmėn e jetės e kam bėrė atje. Kam bėrė vitet e para tė shkollimit. Pastaj kam ardhur nė Francė
Nė Francė, me sa kemi dėgjuar u ka buzėqeshur suksesi dhe keni bėrė njė karrierė relativisht tė mirė si ushtarak
Nė Francė kam mbėrritur aty nga fillimi i viteve 90. Ishte periudha ku shumė shqiptarė mėsymėn drejt Perėndimit pėr njė jetė mė tė mirė. Familja ime pati veēoritė e veta nė vitet e fundit tė diktaturės dhe i priti me etje tė madhe zhvillimet demokratike nė vend. Integrimi nė rrjedhat e reja kėrkonte tė ringriheshim me dinjitet. Kjo sė paku pėr mua do tė thoshte vullnet pėr tu shkolluar, pėr ta pėrdorur lirinė e fituar nė interes tė investimit pėr tė nesėrmen. Sfida kėsisoj u shfaq e tillė qysh ditėt e para. I ndėrgjegjshėm pėr tė, u pėrpoqa tė bėja mė tė mirėn e mundshme, pa lėnė asnjė moment pėr tė kaluar nė boshllėk.
Pra, mė e mira e mundshme, sipas jush, parakuptonte kualifikimin si oficer
Profesionin e oficerit e kam ėndėrruar qysh herėt. Isha ende i vogėl kur jam dashuruar me uniformėn ushtarake, me shembullin e gjyshit nė «background». Ai nė pėrfytyrimin tim mbetet njė luftėtar me profilin e njė gjenerali historik. Megjithatė desha tė them, se studimet nė Akademinė Ushtarake, i kam nisur pas diplomimit nė Institutin e Shkencave Politike nė Aix-en Provence, ku mora edhe Master pėr Shkėmbime Ndėrkombėtare nė Bordeaux. Pikėrisht nė kėtė moment pyeta veten: Cila ėshtė rruga qė tė pasionon mė shumė, qė ke pėr zemėr dhe mund tė tė ndihmojė pėr tė plotėsuar fatin tėnd? Pėrgjigjja erdhi aty pėr aty: Akademia Ushtarake Saint Cyr!. Prandaj e kam zgjedhur kėtė rrugė. Sidoqoftė, unė kam edhe pasione tė tjera qė e tejkalojnė ushtrinė, si politika a shkėmbimet ndėrkombėtare
Ju tėrhoqi kėsisoj Akademia «Saint Cyr», fama e saj
Ėshtė e vėrtetė, unė e ėndėrrova dhe kėmbėngula pėr tu diplomuar nė Shkollėn Speciale Ushtarake Saint Cyr. Nė Francė, madje edhe pėrtej saj, ajo njihet si njė nga akademitė mė prestigjioze. Saint Cyr ėshtė themeluar nga Napolon Bonaparti nė vitin 1802. Aktualisht njihet si Shkolla e Larte e Oficerėve tė Forcave Tokėsore tė Francės.(Ecole Spéciale Militaire de St Cyr). Prej saj kanė dalė personalitete si Gjenerali De Gaulle dhe Pieter I, i Serbisė (1862-1864). Pėrveē serbėve, qė historikisht kanė patur marrėdhėnie tė mira me Francėn, pak ballkanas kanė patur rastin pėr tė studiuar nė kėtė shkollė
Nga «Saint Cyr» nisi pastaj udha e karrierės ushtarake
Unė shkoja pėr tu diplomuar si ushtarak, ndėrkohė qė kisha kryer studimet e tjera universitare. Kėshtu qė me kapėrcimin e konkursit tė Shkollės Speciale ST CYR, nisa direkt vitin e fundit tė saj. Nė korrik tė vit 2003, u gradova toger nė kėtė shkollė. Pėr njė vit bėra pėrgatitjen fillimtare ushtarake, njė stazh mbijetese nė xhunglėn e Amerikės sė Jugut, njė stazh komando dhe njė stazh parashutisti. Nė vitin 2004 zgjodha specializimin pėr Kėmbėsori dhe shkova nė Montpellier, ku pėr njė vit u kualifikova nė kėtė degė. Nė 2005 u bėra pjesė e Regjimentit 152, i quajtur ndryshe streha e Djajve tė Kuq. Njė vit mė vonė, pėrmbusha misionin e parė nė TCHAD. Nė 2007 pėrsėri me njė mision tjetėr paqeruajtės, kėtė herė nė Liban. Aty mora gradėn e kapitenit. Nga prilli i vitit 2008 e deri nė fund tė tetorit, isha me detyrėn e shefit tė njė ekipi OMLT nė Afganistan
Me se kishte tė bėnte misioni juaj nė Afganistan?
Nė Afganistan, bashkė me stafin tim, shėrbyem pranė njė reparti tė ushtrisė afgane, tė cilin e shoqėruam nė operacione tė ndryshme. Unė bėra ndėrlidhjen midis mjeteve tė kualicionit (avion, helikopterė, artilieri, tanke etj) dhe ushtrisė vendase. Nė emėrtimin e eprorėve amerikanė cilėsoheshim OMLT Operational mentoring and liaison team. Nga 6 muaj me shėrbim aty, kemi kaluar 5 muaj jashtė, nė terren, nė male e shkurre. Mbi 10 herė kemi patur ballafaqime tė drejtpėrdrejta me terroristėt dhe nuk pėsuam asnjė humbje. Sa pėr talebanėt, ka qenė shumė e vėshtirė pėr tė pėrcaktuar humbjet e tyre. Ata shfaqeshin si fantazma dhe ishin tė padukshėm, guerile tė eksperimentuara qė i pėrgatisnin imtėsisht operacionet e tyre.
Ndonjė mbresė tė veēantė nga shėrbimi nė Afganistan
Afganistani ėshtė njė vend malor. Afganėt me tė cilėt bashkėpunuam ishin shumė mikpritės, krenarė dhe luftėtarė me pėrvojė. Ata i japin shumė rėndėsi nderit dhe ndjekin njė lloj kanuni qė quhet Pashtun wali. Nė disa pika, shoqėria afgane i ngjan shoqėrisė tradicionale shqiptare tė fillimshekullit 20-tė. Nė kėtė verė trupat e koalicionit patėn mjaft humbje. Talibanėt nga ana e tyre kanė kryer shume aksione mediatike pėr tė treguar qė kėrcėnohet seriozisht pushteti i Kabulit. Gjithsesi, shteti afgan ėshtė i fort, i vendosur dhe nuk ka humbur terren kėtė verė. Pėrkundrazi, ka pėrparuar nė kontrollin e territorit shtetėror. Gjatė shėrbimit nė Afganistan kam patur rastin tė takohem me trupat mjekėsore shqiptare qė shėrbejnė aty. Ato punonin nė aeroportin e Kabulit, pranė njė spitali ēek. Dukeshin ushtarakė serioz e me pėrvojė dhe vlerėsoheshin mjaft pėr punėt e mira qė bėnin, pa dallim nga trupat e tjera tė koalicionit.
Njė shqiptar, ushtarak francez, si ndjehet Ertgert Shehu brenda kėtij realiteti?
Unė kam vėnė shpatėn time nė shėrbim tė popullit tė Zhan DArkės, po kurrė nuk kam fshehur e mohuar origjinėn time, pėr tė cilėn, e pėrsėris, ndjehem krenar. Shpresoj qė nė tė ardhmen do tė shėrbej pėr Shtetin Francez nė lidhje me Shqipėrinė. Madje temėn e diplomės nė shkenca politike e kam bėrė mbi Shqipėrinė Qeverisja e Shqipėrisė dhe misteri i mosbindjes civile(nė frėngjisht). Po kėshtu edhe temėn e masterit Integracioni i shteteve ballkanike nė Bashkimin Evropian. Pėrmbledhtaz do tė thosha se ndjehem mirė e njėherazi i obliguar dyfish: Pėr tė nderuar origjinėn si shqiptar dhe dinjitetin e uniformės sė ushtarakut francez
A ka njė domethėnie pėrzgjedhja e temės mbi mosbindjen civile nė Shqipėri?
Pėrsa i pėrket temės Qeverisja e Shqipėrisė, misteri i mosbindjes civile, jam bazuar nė fakte historike pėr tė thėnė kėtė gjė: Shqiptarėt nuk i binden lehtė autoritetit shtetėror, se nuk kanė trashėguar njė kulturė tė zhvilluar tė shtetit-komb, pasi para komunizmit, eksperienca e shtetit tė pavarur ka qenė tepėr e shkurtėr pėr tė krijuar kėtė koshiencė politike tė pėrbashkėt, dhe qė mbas rėnies sė komunizmit, shqiptarėt e hodhėn poshtė shtetin e plotfuqishėm qė i kishte marrė frymėn dhe i kishte pushtuar nė ēdo aspekt tė jetės private. Kurse mbas vitit 1992, shteti i ėshtė dukur gjithmonė e mė shumė si njė Shtet hajdut ose kleptokraci, qė nuk ja vlente tė kishe besim nė tė dhe shėrbente vetėm pėr interesa tė veēanta. Kulmi i kėsaj situate arriti me kryengritjen e vitit 1997. Pėrfundimisht, si nga qytetarėt e ca mė tepėr nga politikanėt, vazhdon tė mungojė koshienca e sė mirės publike. Vetėm edukimi dhe koha e gjatė mund ta ndėrrojnė kėtė situatė e bashkė me tė dhe realitetin shqiptar. Nė mbrojtje tė kėsaj teme, profesorėt e Institutit tė Shkencave Politike mė dhanė Ēmimin e temės mė tė mirė tė realizuar nga njė student i huaj.
A e ndiqni jetėn politike tė Shqipėrisė dhe ēfarė u tėrheq vėmendjen nė tė?
Unė jam ushtarak dhe si i tillė mundohem tė jem indiferent pėr jetėn politike. Sa pėr zhvillimet nė vendin tim, pėr realitetet sociale, ēėshtje tė historisė ato tė sigurisė, etj., mundohem tė jem nė kontakt tė vazhdueshėm pėr aq sa kam mundėsi nėpėrmjet mjeteve tė informimit publik. Teksa gėzohem pėr pėrafrimin e Shqipėrisė nė NATO, brengosem pėr pjesėn konfliktuale me tė cilėn shfaqet vendi ynė nė ekranet e perėndimit. Besoj se i kemi tė gjitha forcat, mundėsitė dhe resuset pėr tė kapur ritmin qė kėrkon koha. Tirana mesa duket ka filluar ta korrigjojė shėnjestrėn e saj. Ne qė punojmė e jetojmė jashtė krenohemi kur dėgjojmė njė fjalė tė mirė pėr vendin tonė dhe ndjehemi keq kur tė tjerėt na vėnė nė dukje ndonjė prapsi qė kanė dėgjuar nga Shqipėria
Zoti kapiten! Mehmet Shehu, kryeministri mė jetėgjatė i Shqipėrisė komuniste, ka qenė gjyshi juaj. Ēfarė ruani nė kujtesė prej tij?
Kam qenė i vogėl, fare i vogėl, kur Mehmet Shehu ndėrroi jetė. Janė fare pak ato qė mė kujtohen prej tij. Sidoqoftė kam ruajtur e do tė ruaj me fanatizėm ndjenjėn qė i pėrkas familjes sė tij. Ajo qė mė ngacmon e nuk ka pėr tu venitur kurrė ėshtė ndjenja qė i pėrkas kėsaj familje dhe vendosmėria pėr tju afruar shembullit tė gjyshit tim. Mehmeti ėshtė pėr mua njė shembull dhe njė pathfinder! Besoj se ai ka punuar gjithmonė pėr atė qė ai mendonte tė ishte interesi i kombit shqiptar dhe jo interesat e tija private. Kėtė imazh kam ruajtur unė dhe dua ta ndjek.
Padyshim, historia do bėjė zbardhjet e veta jashtė konteksteve emotive dhe partiake, por ajo qė mendoj se do tė mbetet ėshtė kontributi i tij si njė luftėtar i madh dhe si njė atdhetar i zjarrtė
Ju keni vite qė jeni nė Francė. Gjyshi juaj ka qenė disa herė gjatė periudhės qė ka qenė kryeministėr. A keni kontaktuar me opinione tė vendasve aty pėr tė?
Kėtu nė Francė emri i Mehmet Shehut dhe i Shqipėrisė nuk janė shumė tė njohur. Sė paku, nė komunitetin ku shėrbej e jetoj unė. Megjithatė kam patur rastin tė takoj ish- senatorė francezė, profesorė tė shkencave politike e veteranė tė cilėt kanė qenė tė njohur tė Mehmet Shehut dhe mė kanė folur me respekt pėr tė.
Nė pėrgjithėsi opinionet e tyre janė pozitive, pavarėsisht rezervave pėr sistemin politik tė Shqipėrisė nė gjysmėn e dytė tė shekullit XX. Konsiderata tė veēanta kam dėgjuar sidomos pėr figurėn karizmatike tė Mehmet Shehut nė vitet e Luftės sė Dytė Botėrore. Antifashizmi pėr shoqėritė moderne mbetet gjithnjė njė vlerė e dobishme. Protagonistėt e tij respektohen nė tė gjitha kohėt
Do tė ishte me interes ndonjė rast konkret
Isha duke hedhur provimin e fundit nė Institutin e Shkencave Politike nė Aix-en-Provence. Kur u prezantova pėrpara profesorit pėrgjegjės, ish-senatorit Alain Delcamp, mė pyeti nėse kisha lidhje me Mehmet Shehun. Po, i thashė, unė jam nipi i tij. Kjo ishte befasuese pėr tė. Mbas provimit, mė ftoi pėr kafe dhe mė tha E kam njohur gjyshin tuaj. Ka qenė burrė i shquar dhe njeri fisnik. Si ndenji disa ēaste pa fol, filloi tė citojė njė fjalė tė urtė franceze Gjaku i mirė nuk gėnjen kurrė. Tė them tė drejtėn u ndjeva mirė dhe aty pėr aty e falėnderova profesorin e nderuar pėr mbresat e tij pėr gjyshin, Mehmet. Isha me fat qė provimi kaloi mirė, se pėrndryshe do ta kisha turpėruar emrin e tij
Pagėzuesi, Petro Zheji
Me emrin Ertgren mė ka pagėzuar i nderuari Petro Zheji. Kur linda, ishte ndėr tė parėt qė uroi prindėrit e mi dhe aty pėr aty rekomandoi pėr tė mė thirrur Ertgren. E kishte menduar mė parė, madje thoshte se e kishte parė nė ėndėrr qė tė mbaja kėtė emėr. Gjithēka kishte tė bėnte, sipas tij, me fatin tim dhe tė familjes. Ertgren vjen nga gjuha e fenikasve, njė gjuhė e lashtė e njė populli tė lashtė, tashmė e harruar. Ertgren vjen nga Ertergruel qė do tė thotė shkėmb i artė, i vetmuar dhe i rrahur nga dallgėt
Mbijetesa, prova e xhunglės
Tė jesh ushtarak, do tė thotė tė sfidosh vėshtirėsinė mė tė madhe. Tė qenit shqiptar, i njė race tė fortė, siē ėshtė ajo jona, i bėn ballė ēdo rreziku. U ballafaqova me kėtė sfidė gjatė pėrgatitjes sė mbijetesės nė xhunglėn Amazoni. Plotė 14 ditė aty. Mbijetuam nė xhungėl duke u stėrvitur nga mjeshtrit e Legjionit tė Huaj. U mėsuam si mund tė pėrshtateshim nė atė mjedis tė jashtėzakonshėm. Si mund tė jetonim pa bukė e pa ujė vetėm me ushqimin nga bimėt dhe kafshėt e pyllit. U stėrvitėm nė kushte torturuese me teknika luftimi tė specializuar pėr nė xhungėl. Ky stazh na egėrsoi shumė, po na dha edhe forcė e siguri pėr misionet e vėshtira qė duhet tė kryejmė nė rajone tė tilla.