Troja

Lufta dhe misteri i popullit Trojan

« Older   Newer »
 
  Share  
.
  1. Etore
     
    .

    User deleted



    Laomedonti, mbreti i parafundit i Trojės, ishte ai qė refuzoi t’u jepte shpėrblimin pėr punėn e bėrė ndėrtuesve tė Ilionit me kryemjeshtėr Aeakun, tė atin e Peleut dhe Telamonit, dhe pėr mė tepėr i kėrcėnoi ata se do t’ju priste veshėt nėse e mėrzisnin prapė me kėrkesėn e tyre. Kjo grimcė nga legjenda e Ilionit, sa lojė e njė mbreti prepotent, fsheh brenda saj edhe zanafillėn e njė kėrcėnimi tė mundshėm tė Trojės, njė mbretėri qė aso kohe ishte shumė e fuqishme dhe qė mbrohej nga njė sistem fortifikues tepėr i sofistikuar .

    Shqetėsimi dhe frika nga ndonjė agresion i mundshėm teukro-dardan ishte njė arsye e mjaftueshme qė 100 mbretėr dhe princėr nga gjithė gadishulli i Hemit, tė mblidheshin nėn drejtimin e Agamemnonit tė Mikenės, pėr tė ndėshkuar mburravecėt trojanė. Ndėshkuesit e kėtij rreziku u vetėquajtėn Akej, qė pak a shumė do tė thotė besėtarė tė sė drejtės sė mohuar dhe tė sprovės burrėrore hakmarrėse. S’do mend qė prijėsit akeas e kishin kuptuar se Troja ishte njė rrezik i afėrt pėr secilin prej tyre, ndaj asnjeri nuk nguroi tė merrte pjesė nė ekspeditėn mė tė tmerrshme ndėshkuese tė kohės, qė ēoi nė shkatėrrimin e saj. Tė gjithė besėtarėt e Aulidės, njėqind mijė frymė dhe njėmijė e njėqind e tetėdhjetė anije, tė udhėhequr nga mė shumė se njėqind mbretėr pranuan si naltmadhni Agamemnonin. Nė ngjarjen epokale tė luftės sė Trojės protagonistė ishin luftėtarėt akeas nga njėra anė dhe ata teukro-dardanė bashkė me qytetarėt e Ilionit nga ana tjetėr, ndėrsa si dėshmitarė tė gjitha hyjnitė e Olimpit. Dhe padyshim qė nuk mungonte asnjė nga burrat e lashtėsisė tė shquar pėr trimėri, tė cilėt nė kėtė luftė do tė provonin fuqinė e rinisė, menēurinė dhe bujarinė e mė tė vjetėrve, tmerret e luftės, dhembjen e humbjes, dredhinė pellazge pėr ta shkrumbuar Trojėn nga themelet, lavdinė e fitores sė akeasve dhe pėrjetėsimin e kėsaj ngjarjeje. Ishte kjo ngjarje trimėrore qė e ktheu nė epos pėrplasjen e akeasve me Trojėn dhe qė e kurorėzuan Homerin nė pėrjetėsinė e universit letrar. Pėr tė fituar besimin e tė gjithė akeasve, Agamemnoni, sipas kėshillave tė orakullit tė Delfit flijoi tė bijėn, Efigjeninė, qė kjo fushatė tė shkonte mbarė, por Ilioni, pėr akeasit kishte qenė dhe vazhdonte tė mbetej njė enigmė madhėshtie dhe force.

    Prepotenca trojane e manifestuar nga mbreti i tyre Laomedont pėrbėnte njė rrezik real, qė nuk u kalua aq lehtė, as nga brezi pasardhės i kryemjeshtrit Aeak, i cili arriti ta ndėshkonte arrogancėn e Trojės te pasardhėsit e Laomedontit, mė saktė tek i biri i tij Priami. Rreziku i vėrtetė i Trojės vinte para sė gjithash nga trimėria teukre me nė krye Hektor zėmadhin. Teukrit ishin trima tė ēartur, dhe nėse njė ditė do tė mėsynin drejt perėndimit, mund t’ju prisnin akeasve jo vetėm veshėt, por edhe kokat. Pėr trimėri mund tė krahasoheshin me Hektorin vetėm Akili dhe Ajaksi, tė dy nipa tė Aeakut. Nė kėto kushte urtia akease e kishte kuptuar se pa njė plan tė mirėmenduar, Troja do tė vazhdonte tė mbetej pėr ta njė yll rrėzėllues sa ndjellės aq dhe i frikshėm. Akeasve nuk u mungonte as rinia, as trimėria, as shpirti i aventurės, por kėto nuk mjaftonin pėr njė ndėrmarrje kaq marramendėse, ku duheshin llogaritur mirė sakrificat e jetėve njerėzore.

    Pra ishte vendosur tė shkatėrrohej Troja, simboli i fuqisė, pasurisė, mirėqenies, e cila pėr akeasit ishte njė rrezik i vėrtetė, mirėpo zbėrthimi i misterit trojan, pėr ēdo mendje tė thjeshtė tė asaj epoke, qe i pamundur, ndaj dukej si njė aventurė vrasėse pėr kėdo qė do tė pėrpiqej ta arrinte. Kjo bėri qė akeasit tė mos vlerėsonin si faktorė tė luftės te armiku vetėm forcėn fizike dhe atė numerike, por t’i jepnin pėrparėsi rrahjes dhe mbrujtjes sė mendimit nė kuvendin e tyre. Ata kuptuan se diferenca nė kėtė pėrplasje do tė kishte tė bėnte kryesisht me forcėn e tė menduarit dhe tė gjykuarit. Nė rrafshin kohor akeasit mendonin nė mėnyrė komplekse tre dimensionale dhe i bėnin vlerėsimet kolegjialisht nė kuvendin e burrave, qė ishte institucioni mė i rėndėsishėm i zhvillimit tė mendjes dhe i tė menduarit abstrakt, i cili drejtohej nga inteligjenca dhe kėshilli i tė urtėve, ku bėnin pjesė Nestori, Odisea e tė tjerė. Kuvendi akeas vėrtet e respektonte hierarkinė e postit, por nuk pėrjashtonte pjesėmarrjen nė tė tė asnjė luftėtari e pėr mė tepėr tė mendimit tė tij, si nė rastin e Tersidit, i cili pasi morri mbėshtetjen e Akilit shprehu hapur nė kėtė kuvend mendimin e tij. Ky kuvend ishte kudhra ku rrihej mendimi dhe nga ku kalohej nė vendimmarrje tė njėzėshme e tė pakundėrshtueshme. Nga kjo pikėpamje, akeasit kishin pėrparėsi ndaj trojanėve, te tė cilėt vendimmarrja ishte hierarkike dhe ashtu si pushteti, ishte atribut i trashėgueshėm nga mbreti te pinjolli i tij mė i fortė.
    Pra akeasit kishin mbėrritur nė njė stad mė tė lartė tė zhvillimit shoqėror se trojanėt dhe trikohėsia nė tė menduarit e tyre bashkė me fjalėn e kuvendit ishin armėt e tyre mė tė efektshme, Prej kohėsh akeasit ishin pėrpjekur tė depėrtonin mendėrisht nė kėshtjellėn e Ilionit, por ky qytet u fanitej si njė mit, ndaj ata duke i dhėnė rėndėsi rrahjes sė mendimit, i hapėn udhė emancipimit tė tyre. Kėtu nuk duhet harruar se vendimi kolegjial i akeasve bazohej edhe te forma e besimit zeusian, qė ata e kishin shpirtėzuar. Madje rolin e femrės jo vetėm nė jetėn familjare, por edhe shoqėrore, ata kishin filluar ta pėrvetėsonin si vlerė emancipuese. Kjo ėshtė e kuptueshme po tė vėmė re organizimin e hierarkisė nė Olimp, ku jo rastėsisht ka baraspeshė nė raportin e hyjnive me hyjneshat. Tė dyja linjat, si mashkullorja dhe femėrorja gėzonin adhurim tė veēantė ndėr akeasit, nė besimin e tė cilėve njė vend tė veēantė zinte hyjnesha Hera, qė ishte mbrojtėsja e jetės familjare, e bashkėshortėsisė dhe hyjnesha, tė cilėn ēiftet e besonin si mbrojtėsen e fatit tė tyre.

    Nė shoqėrinė akease dallohen qartė katėr tipe femrash: Penelopa, femra ideale pėr ruajtjen e shtratit bashkėshortor; Klitemnestra, femra tipike e tradhtisė dhe e krimit bashkėshortor; Cirēea, Briseida dhe Kriseida, bukuroshet e flirteve dashurore qė i tundojnė dhunshėm tė dashurit e tyre, kujtojmė Akilin pėr Briseidėn dhe Odisenė pėr Cirēean; dhe Helena, bukuroshja e pashoqe e cila, mendojmė se pėr motivin madhor tė mbrojtjes sė qenies akease, duhet tė ketė pranuar marrjen pėrsipėr tė misionit pėr zbulimin e misterit trojan, duke vėnė nė shėrbim tė kėtij qėllimi hiret dhe bukurinė e saj.
    Helena, protagonistja kryesore e luftės 10-vjeēare midis akeasve dhe Trojės, edhe pse na shfaqet pėrherė e mbėshtjellė me njė tis misteri, nuk ėshtė pėrgojuar nga asnjė mendje e zgjuar pėr veprimet e saj. Sot, pas afro mė shumė se 30 shekujsh, Helena nuk na shfaqet vetėm pėrmes pėrshkrimit tė saj fizik dhėnė nga Homeri, por edhe pėrmes gjendjes sė saj shpirtėrore dhėnė nga studiuesit, qė janė marrė me tė e qė kanė analizuar motivet, sjelljen, pasionet dhe vlerėsimet e saj. Por nga ana tjetėr, ajo ndoshta ėshtė e vetmja figurė femėrore artistike, qė ėshtė dashur tė mishėrohet te figura tė tjera reale tė shfaqura apo tė heshtura tė historive konspirative, qė lidhen me ngjarje tė tjera epokale, padyshim duke ruajtur vetėm thelbin e saj. Manteli i Helenės ėshtė ngjallur dhe veshur nga mjaft femra tė zgjuara qė kanė shėrbyer nė misionet e mistershme tė shėrbimit inteligjent tė tė gjitha kohėrave duke neutralizuar e deri shkatėrruar madhėshtinė e shumė burrave tė shquar e tė lavdishėm.

    Madhėshtia e njė qyteti qėndron te shpirti i qytetarėve tė tij dhe te arkitektura e tij mbrojtėse. E tillė ishte Troja, e cila kishte tėrhequr vėmendjen jo vetėm tė akeasve, por edhe tė hyjnive tė Olimpit, tė cilat do t’i frymėzonin ata pėr ta sfiduar Ilionin. Urtia akease duhet ta kishte pikasur se Ilioni kishte disa pėrparėsi: ishte njė kėshtjellė e fuqishme mbrojtėse, banorėt e tij dalloheshin pėr shpirtin e paepur luftarak dhe kishin aleatė tė shumtė, ndaj largpamėsia e tyre e drejtuar nga Odisea ėshtė befasuese, kur e fillon pėrplasjen me trojanėt paraprakisht duke u ngritur atyre njė grackė shpirtėrore. Nė rrėfimet e Homerit, protagonisti i shkatėrrimit tė Trojės, Odise itakasi, ėshtė i kudondodhur, diku si mik, diku si tregtar, diku si udhėtar i largėt, njė model i plotėsisė sė njė burri udhėprijės, kėshtu qė, njė sy vėzhgues me lehtėsi e kupton se ky ideator mendjemprehtė i bie tė jetė themeluesi i armės mė tė sofistikuar, asaj tė shėrbimit inteligjent, qė edhe pse fillimisht lindi pėr qėllime mbrojtėse, nėn drejtimin ekspansionist u shndėrrua nė vrasės dhe shkatėrrues. Virgjili kėtė armė e quante “Dredhia Pellazge”, ”Dredhia e Odisesė” apo “Dredhia Mirmidonase”.

    Dihet se nė kohė paqeje, burrat, trimėrinė e tyre e harxhonin mė sė shumti pas bukurisė femėrore, gjuetisė, ngrėnie-pirjeve gazmore dhe tregtisė. Bukuria femėrore ua ngaste mendimin tė gjithėve kur dėgjonin tė flitej pėr tė, por ca mjaftoheshin duke e soditur, ndėrsa ca tė tjerė duke u trallisur si tė marrė pas saj. Mirėpo bukuria qė do tė mbahej mend nė jetė tė jetėve, ishte ajo e bukuroshes sė Spartės, Helenės marramendėse, e pėrzgjedhur si mė e bukura ndėr vdekatarėt nga vetė hyjnesha Afroditė, pa misteret e sė cilės, shpirtrave njerėzorė do t’ju mungonte personaliteti, karakteri dhe vullneti i stuhishėm, qė shėnjojnė tėrė historinė njerėzore. Helena, e bija e Tindarit, mbretit tė Spartės, ishte vėrtet aq e bukur, sa edhe vetė Odisea qe marrė mendsh pas saj, por jo si gjithė tė tjerėt, pasi qėllimi i tij i vėrtetė ishte ta dėrgonte Helenėn si tė besuarėn e tij nė Trojė.

    Sipas legjendės, Menelau nuk ishte mėtonjėsi i vetėm pėr shtratin e Helenės, pasi nė pallatin e Tindarit, u mblodh e tėrė paria akease. Por a thua tė ishte dalldia pas kėsaj femre, shkaku i luftės sė Trojės? Po sipas legjendės dėshirat e kėtyre trimave do tė qenė kthyer nė tragjedi sikur Nestori tė mos e kishte kėshilluar Tindarin qė zgjedhjen ta bėnte vetė Helena, e cila zgjodhi pėr burrė mė tė druajturin prej tyre, Menelaun, ndėrsa tė tjerėt i njohu si vėllamė. Ēdokush sot do ta komentonte dasmėn e tyre si njė rit, ku akeasit mė tepėr improvizuan njė spektakėl “mėtonjėsish” pėr tė nxitur kureshtjen dhe imagjinatėn e kujtdo qė e dėgjonte, ēka as mė pak e as mė shumė ishte si njė lloj “Miss Ballkani” i Shek. XII p.e.s., ku konkuronte vetėm Helena.

    Po pse u mblodhėn gjithė mbretėrit e rinj akeas nė Spartė, kur dihej se ishte fjala vetėm pėr njė bukuri? Pse ata u ranė aq fort tamtameve kur vetėm njėri prej tyre do ta kishte fatin ta shijonte atė bukuri hyjnore? Tė gjitha hamendjet tė ēojnė nė gjasėn se mbretėrit dhe princat e rinj akeas kishin rėnė nė njė mendje tė kurdisnin njė dredhi. Se kush e pati fatin tė binte pre e kėsaj dredhie, ne sot e dimė tė gjithė. Ėshtė e thjeshtė pėr t’u kuptuar se akeasit nė atė martesė kishin ardhur jo vetėm si dasmorėt, por edhe si ahengxhinjtė e dasmės tragjike tė shpirtit trojan. Prej kohėsh ata e kishin vlerėsuar shpirtin trojan si mė tė frikshmin, ndaj u mblodhėn dhe vendosėn tė “ofronin” njė dhuratė aq tė rrallė, qė ēdo burrė do ta kishte zili, Helenėn e Spartės, sė cilės pėrveē ditirambeve, iu thur edhe njė legjendė. Sipas saj, hyjnesha e grindjes, ngaqė nuk e kishin ftuar nė njė martesė hyjnish, vjen nė kėtė dasmė dhe nga mėria hedh njė mollė tė artė, nė tė cilėn qenė gdhendur fjalėt “mė tė bukurės”. Kaq ishte dashur qė tė niste sherri midis Afroditės, Herės dhe Atenės.

    Hyjneshat, pėr tė zgjidhur grindjen mes tyre iu drejtuan Paridit, princit tė Trojės, dhe Afrodita, pėr tė siguruar mbėshtetjen e tij, i premtoi si shkėmbim se do t’i jepte gruan mė tė bukur nė botė. Me kėtė premtim Afrodita u bė shkak pėr fillimin e njė prej ngjarjeve mė epike tė lashtėsisė.
    Troja, sipas Homerit ndoshta do tė kishte pasur njė fat tjetėr po tė mos ekzistonin hiret e hyjneshės Afroditė, prej bukurisė sė tė cilės, Paridi i Trojės, mė i vogli djalė i Priamit, u verbua kur iu desh tė zgjidhte mė tė bukurėn ndėr tre hyjneshat. Pėr sytė e njė djaloshi, por jo vetėm tė tij, nė kėtė botė nuk kishte gjė mė tė bukur se Afrodita, prandaj krejt pafajėsisht, Paridi nuk do tė nguronte t’ia jepte mollėn asaj. Qė nga ai ēast, molla e mė tė bukurės u kthye nė “mollėn e sherrit”, ngaqė ai mori prej Afroditės premtimin se do ta gėzonte me Helenėn e Spartės, gruan mė tė bukur tė gadishullit tė Hemit. Para-mithija nė kėtė rast, nuk ėshtė thjesht njė pėrrallė, por njė motiv pėr ta tėrhequr Paridin drejt kurthit, ku s’kishte moshatar tė tij qė nuk do tė binte. Nuk qe e beftė ardhja e Paridit tė Trojės nė Spartė. Legjenda thotė se Paridi ia kishte ndierė zėrin kėsaj bukurie edhe atje larg nė pyjet e Dardanisė, kur ishte pjekur me tre hyjneshat: Herėn, Atenėn dhe Afroditėn.
    Menelau, mbreti i Spartės e priti Paridin sipas sėrės, me tė gjitha nderimet qė i takonin njė pinjolli mbretėror. Nė gostinė e shtruar pėr nder tė tij, Paridi u takua me zonjėn e Spartės, mbretėreshėn Helenė, bukuria e sė cilės kishte vėnė nė sprovė dhe tundim edhe pleqtė mė tė urtė e jo mė njė adoleshent tė pamėsuar me kėsi sprovash. Gjithsesi, mbetet ende enigmė fakti, pse Menelau e la mikun nė pallat me gruan, ndėrsa vetė shkoi nė Kretė tė gjuante pėr t’i sjellė mbretėreshės qime tė Minotaurit, qė ajo tė lindte djalė.

    Nga ky fakt marrim shkas tė mendojmė se ēiftit mbretėror Menela-Helenė, duhet t’i jetė kėrkuar sakrifica mė sublime, tė cilėn ata pas njė dileme tė dhimbshme, e kanė pranuar si detyrėn e luftėtarit. Helena duhet ta ketė pranuar kėtė vetėflijim si njė detyrim ndaj besėlidhjes sė madhe akease, e po kėshtu edhe njė burrė e njė luftėtar i madh si Menelau, i cili pėr ta mposhtur dhimbjen qė po ndjente nga kjo sakrificė, shkoi nė Kretė tė humbte mendjen duke gjuajtur Minotaurin. E parė thjesht si tradhėti, pėr ēdokėnd qė nuk ėshtė nė brendi tė konspiracionit, kjo do tė mjaftonte qė legjenda e fatit tė paracaktuar nga hyjnesha Afroditė, tė ishte e besueshme. Gjithmonė sipas Homerit, Paridi u dashurua marrėzisht pas mbretėreshės Helenė dhe me ndihmėn e Afroditės i mbushi asaj mendjen tė linte Spartėn pėr tė shkuar me tė nė Trojė. Nė fakt, Afrodita do ta ndihmonte vėrtet Paridin tė sillte Helenėn nė Trojė, duke hapur kėshtu siparin e konfliktit mė tė madh tė lashtėsisė.
    Homeri na jep vetėm atė ēfarė duket, kur na e sjell kėtė konflikt si tė shkaktuar nga Paridi dhe si tė drejtė pėr Menelaun dhe vėllamėt akeas qė tė hakmerreshin ndaj Trojės, e cila kurrsesi nuk duhet ta kishte pranuar Paridin, qė theu zakonin e mikpritjes dhe prishi bashkėshortėsinė e mikpritėsit. Pra, akeasit e shfrytėzuan si pretekst ngjarjen e Spartės, ku Menelau humbi Helenėn, qė sipas mendėsisė sė kohės pėrkthehej cėnim i tė drejtės bashkėshortore, duke i hapur kėshtu udhėn gjithė asaj pėrplasjeje marramendėse vrastare. Kishte kohė qė familja konsiderohej si njėsia themelore qytetėruese, prandaj asnjė nga trimat e lashtėsisė nuk do tė nguronte tė merrte pjesė nė ekspeditėn ndėshkuese kundėr Trojės. Ndoshta edhe neve sot do tė na pėlqente, qė ta ndėshkonim Trojėn sipas kėtij modeli letrar, por logjika na bėn tė mendojmė se gjithė ky konflikt, mė tepėr se pėr Helenėn, u nxit dhe u realizua nisur nga shkaqe dhe motive, qė prej kohėsh i ndillnin akeasit tė mposhtnin Trojėn.

    Kostas Varnalis na thotė me gojėn e Menelaut: Nuk do t’ju vėmė vetėm nderin nė vend, por edhe do t’ju ngopim me pasuri, me ara dhe me livadhe pa cak, me ranishte gjithė ar; me shpella me gurė tė ēmuar, kope lopėsh tė panumėrta, me kuaj dhen dhe dhi. Edhe me gra tė bukura e tė kolme. Do tė kaloni tėrė ditėn me banjė, sherbete dhe gjellė tė zgjedhura. Ato ēmenden pėr tė huajt! I ndukin nga mėnga dhe i ēojnė vetė nė shtėpi. Tė gjitha kėto do tė bėhen tonat dhe, pėr mė tepėr, edhe ato pesėdhjetė pallatet e Priamit, qė janė mė tė pasura se edhe vetė Olimpi! Sekush nga ju do tė bėhet njė mbret me pallatin dhe haremin e vet. Dhe kush do tė qėndrojė atje pėrgjithmonė, pastė uratėn tonė! Ai qė do tė kthehet nė Atdhe, do tė ketė ēdo mundėsi pėr tė blerė njė mbretėri tė tėrė. Dhe tė gjithė ju do tė bėheni pasardhės mbretėrish dhe perėnditė do te jenė pasardhėsit tuaj! Kėshtu do tė shpėtojmė kulturėn nga rreziku, por edhe veten tonė. Por, po s’i ndėshkuam, atėherė gjer edhe mullixhinjtė do tė na sulen tė na rrėmbejnė gratė!... Trojanėt edhe sikur tė mos na kishin turpėruar, prapė nuk duhet tė ekzistojnė.

    Rroftė pra, lufta e Nderit dhe nderi i luftės, Preja!

    Parajsa Ilion duhej tė pushtohej patjetėr e gjithsekush prej tyre tė bėnte realitet ėndrrėn e tij. Troja qe koka e pėrbindėshit aziatik qė shumė herė mė pas do ta tentonte nusen e ujėrave tė planetit(Hemin).
    Si ndėrtim Ili-oni, qė edhe nga vetė emri do tė thotė “Dielli i Gjithėsisė”, ishte vėrtet arritja mė e madhe arkitektonike e kohės dhe mbahej si i papushtueshėm, ēka do ta nxiste pellazgun e menēur Odise tė vriste mendjen pėr dredhinė e duhur. Siē thamė mė lart, pas shumė dilemave, ai duhet ta ketė ndarė mendjen t’i ofronte si “dhuratė” kėtij “Dielli tė Gjithėsisė” njė bukuri si Helena, qė vetė hyjnesha Afroditė e kishte aq fort pėr zemėr, e cila me dėshirė pranoi tė mbiquhej Helena e Trojės, njė cilėsor ky, qė jo vetėm e largon atė shumė nga Sparta, por e mbulon edhe me mister. Nisur nga kėto, i bie tė besojmė se: Helena nuk vendosi tė arratisej nga marrėzia e dashurisė pėr Paridin dhe se bashkė me “dhuratėn” e dytė, kalin e drunjtė, pėrbėjnė dyshen vrasėse dhe shkatėrruese tė shėrbimit inteligjent akeas, tė cilėsuar si “Dredhia e Odisesė”.
    Nuk ėshtė e nevojshme ta risjellim kėtu linjėn e kalit tė drunjtė, i cili gjoja u ndėrtua nga akeasit si dhuratė kushtuar Pallada Atenės dhe u bė aq gjigant qė trojanėt tė mos kishin mundėsi ta fusnin brenda nė qytet pėrmes portės Skee, duke i paralajmėruar indirekt qė nėse, nisur nga dėshira pėr ta bėrė kėtė dhuratė tė tyren, ata do ta dėmtonin kalin kushtuar hyjneshės, nė njė mėnyrė apo nė njė tjetėr do ta pėsonin prej furisė sė saj dhe katastrofa e tyre do t’ishte e sigurt.
    Deri mė sot tė gjithė kanė menduar se lufta shpėrtheu ngaqė Paridi kishte cenuar besėn dhe mikpritjen akease si edhe sedrėn e burrave akeas, qė nuk mundėn t’ia fitonin zemrėn Helenės, ēka u bė sebepi qė nxiti krijimin e “Besėlidhjes Akease”, e cila nuk shihte shpagė tjetėr veē luftės kundėr Trojės. Por asnjė nuk mund ta marrė si shumė bindės kėtė argument, sapo sjell ndėrmend dredhitė e panumėrta tė pellazgėve dhe dinakėrinė e Odisesė. Vėshtirė se ndokush nuk do ta besonte mėkatin e Helenės, e aq mė tepėr mitin e mollės sė artė qė paracaktoi fatin e Trojės. Mirėpo dilema qė na mundon ėshtė: kemi tė bėjmė me njė lojė dashurie, si rezultat i premtimit qė Afrodita hyjnore i bėri Paridit, apo me njė vendim tė hyjnive pėr tė ndėshkuar sfidėn e Trojės ndaj vetė Olimpit, qė e parė nė planin njerėzor mund tė pėrkthehet si njė pranim me dėshirė i Helenės pėr t’u bėrė pjesė e njė misioni tepėr sekret pellazgo-hyjnor, natyrisht me qėllim ndėshkimin e sfidės trojane. Fundi i Trojės na bėn tė besojmė se Helena ka mbartur brenda vetes jo vetėm kėtė ndėshkim, por edhe misterin e tij tė madh.

    Njė ndėr enigmat qė jemi pėrpjekur tė sqarojmė nė kėtė shkrim, ėshtė si arriti Helena dhe Paridi tė largoheshin aq lehtė dhe pse aq papritur? Thua ajo e bėri kėtė e shtyrė nga dashuria apo thjesht nuk priste koha pėr detyrėn qė i kishin ngarkuar? Kur Paridi mbėrriti si mysafir nė Spartė, Helena ishte nėna e Hermionės, ndaj dhe mundėsia qė ajo tė goditej nga shigjetat e Erosit, siē pretendon Gorgia nė Lavd Helenės, ishte shumė e vogėl. Por mė pak i besueshėm ėshtė edhe fakti tjetėr, qė nė pallatin mbretėror tė Spartės tė kishte roje kaq teveqele dhe tė pabesa ndaj mbretit Menela. Mirėpo ka edhe diēka qė na bėn tė bindemi se largimi i saj i papritur, ose nxitimi i saj drejt Trojės, nuk kishte tė bėnte me shpirtin, por vetėm me mendjen.
    Helena jo vetėm duhet tė jetė instruktuar gjerėsisht pėr atė qė do tė bėnte, por ka qenė dhe e vetėdijshme se e fshehur nėn petkun e njė tradhtie bashkėshortore, askujt prej trojanėve nuk do t’i shkonte ndėrmend qė kjo bukuri mund tė shkrumbonte diellin e tyre, Ilionin. Mirė fshehja e misionit tė saj falė hireve femėrore, do tė bėnte tė mekej ēdo mendje teukre. Homeri nuk harron tė na tregojė se gjatė luftės 10-vjeēare, Helena ėshtė takuar mė se njėherė me Odisenė dhe Diomedin, tė cilėt kishin hyrė nė Trojė tė maskuar si tregtarė, zanat qė Odisea e ushtronte shpesh gjatė misioneve tė tij zbuluese, qė sot quhen misione tė shėrbimeve inteligjente. Labirintin arkitektonik tė portės Skee, qė ishte njė hyrje mbrojtėse e pakalueshme pėr forcat akease, Odisea duhet ta ketė parė me sytė e tij vetėm falė ndihmės sė Helenės dhe pikėrisht nė kėtė kohė atij duhet t’i ketė lindur edhe ideja e kalit tė drunjtė. Por pėrveē dhėnies sė informatave, thelbi i misionit tė saj duhet tė ketė qenė zhbėrja e shpirtit trojan, duke i dhėnė Diomedit tė dhėna lidhur me tė fshehtat e besimit tė tyre. Madje duke qenė se Helena jetoi nė Trojė rreth 10 vjet, ėshtė e arsyeshme tė besojmė se ajo do t’ia kėtė shtėnė atij ndėrmend grabitjen e statujės sė Palladės nė tempullin e hyjneshės Atena, mbrojtėses sė Trojės, qė do tė sillte te trojanėt ndjenjėn e fatalitetit dhe rėnien e shpirtit tė tyre luftarak. E kush mund ta kryente kėtė mision mė mirė se njė e besuar si Helena, me hire femėrore aq tė lavdėruara.

    Por le tė kthehemi te statuja e Palladės nė tempullin e hyjneshės Atena, e cila si pėr gjithė qytetet e lashtėsisė, ishte edhe mbrojtėsja e Trojės. Rrėmbimi nga Diomedi i Palladės sė Atenės trojane do t’i jepte menjėherė frytet e veta. ”Vjedhja” e saj mbolli te trojanėt pasigurinė dhe ua bjeri atyre shpirtin luftarak. Fakti qė Troja pėrfundoi nė flakė e vėrteton mė sė miri ndikimin qė kishte te njerėzit e lashtė besimi te hyjnitė dhe nė veēanti besimi tek Atena. Ndjenja e fatalitetit duhet ta ketė pushtuar tėrėsisht jetėn e Trojės dhe ndoshta shumė trojanė tė pėrpunuar nga Helena e shitėn shpirtin duke pranuar tė bashkėpunonin me Odisene dhe Diomedin nė vjedhjen e Palladės pėr ndonjė pėrfitim tepėr tė majmė. Pas kėsaj vjedhjeje shoqėria trojane nisi tė humbte unitetin e saj shpirtėror. Fjalėt e vėrteta tė orakullit Laokoont apo parashikimin e Kasandrės pėr fatin tragjik qė e priste Trojėn nuk i besonte mė njeri. Hyjnesha Atenė nuk ishte mė mbrojtėsja e kuvendit dhe e tė drejtės, nuk kujdesej mė pėr fėmijėt, tė sėmurėt dhe pėr mirėqenien e trojanėve. Diomedi u kishte grabitur trojanėve besimin te fitorja dhe kurajon pėr tė luftuar.

    Pas kėsaj, i kishte ardhur radha dredhisė tjetėr pellazge, kalit tė drunjtė, qė do tė shndėrrohej nė “lodrėn” mė mashtruese dhe mė tė frikshme tė tė gjitha kohėrave, me tė cilėn Odisea do ta mbyllte kėtė konflikt kaq tė gjatė e tė mundimshėm. Kureshtjen pėr kėtė ngrehinė me pėrmasa gjigante ua fashiti trojanėve njė farė Sinoni nga Argosi, ish luftėtar akeas i fshehur diku nė njė kėnetė pranė pyllit tė Trojės, i cili gjoja kishte shpėtuar pėr fat prej tė vetėve ngaqė ishte grindur fort me Odisenė. Kur Priami pyeti ēfarė tė bėjmė me kalin gjigant prej druri, Laokoonti i ndezur prej zemėrimit dhe i ndjekur prej njė turme tė madhe, vrapoi tatėpjetė qytetit duke bėrtitur: “O derėzinj, ejani nė vete, ē’kujtoni ju se armiku ėshtė bujar? Kujtoni se dhuratat e Danajve janė pa dredhi? Kėshtu e njihni ju Odisenė?” Por mashtrimi funksionoi. Trojanėt i shembėn vetė me duart e tyre muret e portės Skee, qė kjo “lodėr” tė hynte pa u dėmtuar brenda nė qytet, duke u shkatėrruar kėshtu edhe modeli mė i shkėlqyer mbrojtės i asaj kohe.

    Tani tė vijmė edhe njėherė te Helena dhe te fakti domethėnės pse ajo nuk u largua pa u shkrumbuar Troja gjer nė fund. Kjo mund shpjegohet me statusin e saj si misionare tepėr e veēantė e strategjisė akease pėr shkatėrrimin pėrfundimtar tė Trojės, qė mendojmė se e mbėshtet edhe mė tepėr hipotezėn e hedhur nė kėtė shkrim. Sa mė sipėr mund tė pėrforcohet edhe nga ngjarja ku Menelau vret Paridin, qė sipas njė arsyetimi, do ta detyronte Helenėn tė largohej nga Troja. Mirėpo ajo jo vetėm nuk u largua, por pranoi tė martohej me tė kunatin, Dejfobin, qė sipas njė arsyetimi tjetėr, na shtyn tė mendojmė se e kreu kėtė akt ngaqė nuk mund ta linte tė pa pėrfunduar misionin e saj, ēka mund tė bėhej shkak qė akeasit tė humbnin burimin e informacionit pėr gjendjen dhe fuqinė e Ilionit. Ja pėrse Helena u largua nga Troja vetėm atėherė kur e pa atė tė shkrumbuar tėrėsisht, duke mbetur kėshtu dėshmitarja mė e fundit e fundit tė tmerrshėm tė Ilionit.
    Pas gjithė kėtij parashtrimi ėshtė e arsyeshme tė besojmė se suksesi i gjithė ndėrmarrjes akease u arrit falė taktikės brilante tė ideatorit tė saj, Odise mendimtarit dhe forcės sė dinakėrisė sė tij, qė qėndronte te shkathtėsia e tė menduarit, vlerėsimi i situatės nė tėrė kompleksitetin e saj dhe te besimi qė ai kishte te aftėsitė e tė gjithė besėlidhėsve. Si pėrfundim mund tė themi se misteri qė vesh triumfin e akeasve mbi Trojėn, para sė gjithash duhet kėrkuar te forca e arsyes.

     
    .
  2. Etore
     
    .

    User deleted



    Legjendat dhe te vertetat 2.500 vjecare

    Emri i saj vjen nga larg, shumė larg… Janė 2 500 vjet qė kur Helena e Trojės, mė e bukura e grave vdekatare u dashurua nga tė gjithė burrat dhe me tė njėjtėn forcė u urrye nga femrat. Jo pa shkak… Prej saj u shkatėrruan shtete dhe popuj. Thonė se gjithēka ishte prej dashurisė sė saj me Paridin. Sa e vėrtetė ėshtė kjo? Ndiqni njė rrėfim ndryshe pėr Helenėn e Trojės, pėr tė mėsuar mbi legjendat dhe tė vėrtetat e njė historie 2500-vjeēare.

    Bija e Zeusit
    E ėma e saj, Leda, ishte gruaja e Tindareut, mbret i Spartės me tė cilin ka pasur dy fėmijė, Klitemnestrėn dhe djalin, Kastorin. Me bukurinė e vet Leda e ka magjepsur edhe vetė Zeusin dhe me tė ka pasur dy fėmijė: Helenėn dhe djalin Polideuk. Tindareu nuk ka pasur asgjė kundėr pjesėmarrjes sė Zeusit nė shumimin e familjes sė tij, prandaj fėmijėt e vet dhe thjeshtrit, i ka rritur si duhet. Me djemtė nuk ka pasur vėshtirėsi tė posaēme.
    Qė tė dy u bėnė trima tė famshėm dhe arritėn nė qiell ku edhe sot ndriēojnė si Bineqėt ose Dioskurėt.
    Edhe me Klitemnestrėn, sė paku deri sa ishte e re, nuk ka pasur vėshtirėsi. E martoi me Agamemnonin, mbretin e Mikenės. Vėshtirėsi mė tė mėdha ka pasur me Helenėn. Ishte ende vajzė tejet e re, ndėrsa pėr bukurinė e saj ėshtė folur larg, andaj e dėshironte Tezeu, mbreti i Athinės dhe me ndihmėn e shokut tė vet, Piritout, e rrėmbeu. E ēliruan vėllezėrit Kastor dhe Polideuk dhe e kthyen nė shtėpi. Sė shpejti nė Spartė erdhėn krushqit e rinj pėr Helenėn. Me kohė aty u gjenden tė gjithė mbretėrit dhe fėmijėt e mbretėrve akeas, tė cilėt dėshironin tė martohen.

    Grindjet e tyre rreth Helenės gati e sollėn Greqinė deri te gremina e luftės. Katastrofėn e pengoi mendjemprehtėsia e Odiseut, mbretit tė Itakės. Ai nė mėnyrė tė thjeshtė, origjinale, e kėshillon Tindareun qė t i lėrė anash tė gjitha konsideratat dinastike dhe politike e t i lejojė Helenės qė ta zgjedhė burrin sipas dėshirės sė vet. Krushqit u pajtuan me kėtė mendim dhe me betim u obliguan se zgjedhjen e saj do ta pranojnė pa kurrfarė kundėrshtimi dhe se fituesin nuk do ta vrasin dhe nė asnjė mėnyrė nuk do ta fyejnė, por nė ēdo gjė do t i ndihmojnė. Me fat ose pa fat, i zgjedhuri i saj ishte Menelau, vėllau i Agamemnonit. Pas martesės i lindi e bija, Hermiona, dhe kur Tindareu vdiq, Menelau trashėgoi fronin spartan. Ēdo gjė ka qenė nė rregull, madje as Menelau dhe as Helena nuk kanė parandjerė se ēka po u pėrgatit ndėrkohė fati.

    Molla pėr mė tė bukurėn
    Atėkohė nė shpellėn e kentaurėve ishte dasma e Peleut, mbretit tė Ftisė me Tetidėn, hyjneshėn e detit, nė tė cilėn kanė marrė pjesė tė gjithė zotėrat. Vetėm Erida, hyjnesha e grindjes, nuk ka qenė e ftuar qė tė mos ua prishte harenė.
    Erida e fyer, pėr t u hakmarrė, nė mesin e hyjneshave Afrodita, Hera dhe Athina e hodhi mollėn e artė, nė tė cilėn shkruante “Mė tė bukurės". Hyjneshat menjėherė dėshironin ta merrnin mollėn, sepse secila prej tyre, e konsideronte veten mė tė bukur. Ndėrkaq nga kjo lindi grindja nė zgjidhjen e sė cilės nuk ka dashur tė ndėrhyjė as zoti suprem, Zeusi. Dėshironte tė kishte qetėsinė e vet, prandaj i urdhėroi zotit Hermes qė ta marrė mollėn dhe t“i dėrgojė hyjneshat nė malin Ida, jo larg Trojės, ku jeton bariu i quajtur Parid. Ky le ta zgjidhė kėtė mosmarrėveshje.
    Paridi ishte i biri i Priamit, mbretit trojan. Arsye e mirė e vendimit tė Zeusit ka qenė, sepse jetonte nė mal dhe jo nė pallatin mbretėror. Para lindjes sė Paridit, e ėma e tij ka ėndėrruar se do tė lindė njė eshkė tė ndezur, e cila do ta ndezė Trojėn. Magjistari ia ka shpjeguar ėndrrėn nė mėnyrė qė djali qė do tė lindė do tė jetė shkaktar i shkatėrrimit tė Trojės. Pėr kėtė arsye mbreti i Trojės urdhėroi qė fėmija menjėherė pas lindjes tė dėrgohet nė malin Ida dhe atje tė vendoset nė kaēubėn e pyllit. Fėmijėn e mori dhe e ushqeu arusha, e pastaj e gjet bariu Agelau, qė e rriti si fėmijėn e tij. Pėr prejardhjen mbretėrore tė Paridit e ka ditur vetėm Zeusi.

    Kur Paridi e pa Hermesin, lajmėtarin e Zeusit, deshi tė ikė, por i ra ndėrmend se Hermesi do ta arrijė gjithsesi dhe kėshtu e dėgjoi urdhrin e tij. Paridi e mori mollėn dhe filloi t i shikojė hyjneshat. Tė triat i dukeshin njėsoj tė bukura. Mendoi gjatė dhe vendosi atėherė kur hyjneshat ndikuan nė tė nė mėnyrė qė ligjet dhe gjyqet njerėzore nė esencė nuk lejojnė. Gruaja e Zeusit, Hera, i premtoi pushtet mbi tėrė Azinė, hyjnesha e luftės Athina, famėn luftarake, ndėrsa hyjnesha e dashurisė dhe e bukurisė Afrodita gruan mė tė bukur nė botė. Dhe Paridi mollėn ia dha Afroditės.

    Arratia e Helenės me Paridin
    Pėr Helenėn as qė kishte dėgjuar, por Afrodita bėri qė Paridi sa mė shpejt ta njohė. Rrugėve tė fatit Paridi arriti nė Trojė, ku u njoh nga motra e tij, Kasandra, magjistare dhe profeteshė e famshme. Mbreti Priam, i cili vuajti gjatė pėr shkak tė braktisjes sė tė birit tė vet, e pranoi me gėzim tė madh dhe e futi nė pallatin mbretėror.
    Afrodita e porosit Paridin qė ta ndėrtojė anijen dhe tė lundrojė pėr nė Spartė, vend i njohur pėr nga bukuria e grave tė tyre. Paridi e dėgjoi pėrkundėr pikėllimit tė madh tė Herės dhe Athinės, tė cilat pėr shkak tė shkeljes sė sedrės, si atij, ashtu edhe Trojės i kanė dėshiruar ēdo gjė mė tė keqe. Mbreti Menelau e pranoi Paridin dhe shokun e tij, Enenė, i cili i ka pritur ashtu siē u ka hije miqve nga Troja e famshme. Pėr nder tė tyre ka pėrgatitur gostinė dhe lajmėroi gruan e tij qė tė vinte pranė miqve. Sapo erdhi ajo, Paridi u gjet ballė pėr ballė me gruan mė tė bukur prej tė gjitha grave vdekatare. Nė shikim tė parė u dashurua nė tė.

    Edhe ai i pėlqeu asaj. Ditėn e dytė Menelau u kėrkoi ndjesė miqve, sepse, pėr shkak tė njė pune tė ngutshme, ėshtė i detyruar tė udhėtojė pėr nė Kretė. Ndėrkaq, Afrodita ka nxitur te Helena njė dashuri qė ka harruar burrin e saj, tė bijėn. Vullnetarisht, braktis atdheun dhe fshehtas lundroi me Paridin nė Trojė. Ndėrkaq, versioni i dytė pohon se Paridi e ka detyruar, madje e ka marrė me dhunė. Nuk dihet a kanė lundruar drejt pėr nė Trojė. Siē duket, sė pari kanė shkuar nė udhėtim dasmor nė Egjipt, pastaj njė kohė kanė kaluar nė Sidon, dhe nė Trojė arritėn pas disa vjetėsh. Sidoqoftė, kėshtu apo ashtu, Helena u zhduk nga Sparta dhe me tė, edhe thesari mbretėror.

    Lufta pėr Helenėn
    Pas arratisė sė gruas, Menelau nuk mundi tė bėjė sikur nuk ka ndodhur asgjė. Shkoi nė Mikenė te vėllai i vet, Agamemnoni dhe e luti pėr ndihmė. Agamemnoni e kėshilloi qė me mbretin e Itakės, Odiseun, tė shkojė nė Trojė dhe ta lutė mbretin e Trojės, Priamin, qė t ia kthejė Helenėn. Nėse Priami nuk e sheh tė arsyeshme ta korrigjojė veprėn e Paridit, tė kėrcėnohet me luftė. Priami e refuzoi lutjen e Menelaut dhe Agamemnoni kaloi prej kėrcėnimit nė vepėr. I luti pėr ndihmė tė gjithė mbretėrit e akeasve.
    Tė gjithė iu pėrgjigjėn dhe, ose shkuan vetė nė luftė, ose dėrguan djemtė e tyre. Mė nė fund, nėn udhėheqjen e Agamemnonit u nis ushtria prej njėqind mijė akeasve kundėr Trojės. Kėshtu pra, pėr shkak tė Helenės dhe Paridit, shpėrtheu lufta e gjatė dhe e pėrgjakur trojane, e cila pėrfundoi me shkatėrrimin e Trojės dhe vrasjen e trimave mė tė mirė akeas. Helena u pendua shpejt pėr veprėn e vet, qė u solli shumė vuajtje tė gjithėve. Mbreti Priam, nė tė vėrtetė, kurrė nuk e ka qortuar, por ajo e dinte se e gjithė Troja e urreu si shkaktare tė luftės.

    Secila grua qė humbi burrin ose djalin nė luftė, ia bėri tė ditur urrejtjen edhe me njė shikim. Mbi tė gjitha, shpejt erdhi nė vete nga dashuria e Paridit. Siē u tregua, ai nuk ka qenė as burrė ideal. Vėrtet, ka qenė i bukur dhe kujdesej pėr pamjen e tij, por nė asgjė tjetėr nuk ka mundur tė krahasohet me burrin e saj tė parė. Gjatė luftės, ndjenjat e saj ndaj Paridit u ftohėn dhe, mė nė fund, u shndėrruan nė urrejtje. Nė luftė, shpesh tregohej frikacak dhe njė mashkull qė nuk sillej aspak si siē i ka hije njė burri.

    Paridi nė luftė ka korrur edhe disa suksese, por asnjė me trimėrinė e vet. Madje, vrau edhe Akilin, kreshnikun mė tė madh akeas, por jo nė betejė tė drejtpėrdrejtė; me shigjetėn tradhtare nga prita, tė cilėn e ka drejtuar Perėndia Apollon. Edhe vetė vdekja i erdhi nė mėnyrė tė ngjashme. Ndėrsa shėtiste nėpėr mure, e goditi shigjeta e helmuar e Filoktetit, shigjetarit akeas dhe i shkaktoi plagėn e pashėrueshme. I ēmendur prej dhembjeve, Paridi iku prej Troje dhe shkoi nė malin Ida, ku vdiq i braktisur prej tė gjithėve. Shokėt e tij tė mėparshėm e gjetėn aty tė futur nė kaēub dhe i pėrgatitėn varrimin modest. Helena nuk iu afrua stivės sė tij. Ndėrkohė, ngushllohej te vėllai i tij, Deifobi i ri. Nuk u dėfrye gjatė me tė. Me rastin e pushtimit tė Trojės, ai u vra nga mbreti Menela, nė odėn e saj.

    Helena dhe Menelau
    Takimi i Helenės me Menelaun ėshtė pėr t u befasuar. Kaloi pėr mirė. Nė tė vėrtetė, Menelau kurrė nuk ka besuar se Helena shkoi vullnetarisht me Paridin dhe ka qenė i bindur, se me shkatėrrimin e Trojės vetėm e ka ēliruar Helenėn prej ofshameve dhe vuajtjeve. Kuptohet se Helena e pėrkrahte nė kėtė bindje dhe ia ka shprehur gėzimin e pakufishėm, qė mė nė fund, e ka ēliruar. Me triumf tė madh hyri nė anijen e tij dhe udhėtoi pėr nė Spartė. Pas shtatė viteve bredhjesh, Helena e pa vendlindjen e vet.
    Menjėherė pas ujėdhesės Lezbos, shtėrngata i shpartallon anijet e Menelaut te Kepi i Suniut. Menelau humbi timonierin e tij, ndėrsa para Kepit Mele sėrish e kap shtėrngata dhe anijen e tij e ēon deri te buzėderdhja e Nilit. Kėshtu Helena pėrsėri u gjet nė Egjipt, tė cilin e ka parė gjatė udhėtimit me Paridin. Vite tė tėra udhėtoi me Menelaun pėrgjatė brigjeve tė Nilit, nėpėr Libi, Feniki dhe vende tė tjera. Arriti nė Sidon. Mė nė fund, sėrish kthehet nė Egjipt, ku Menelau shpagoi lundrimin e tij fatlum pėr nė atdhe, me flijimin e begatshėm.

    Para largimit, mbretėresha egjiptiane Polidamna i dha Helenės barin e mrekullueshėm tė pėrgatitur prej hirit tė bimėve magjike. Kush e pi me verė, ai i harron tė gjitha mjerimet. E mjaftueshme ka qenė njė gotė e vogėl dhe Helena harroi dy burrat e mėparshėm nė Trojė, ndėrsa Menelau mundimet qė, pėr shkak tė saj, i ka vuajtur. Nė Spartė Helena jetoi e lumtur me Menelaun. Ishin pėrsėri tė lidhur me dashurinė fatlume, madje jo vetėm deri nė vdekje, por dhe pas saj, sepse zotėrat tė dy i kanė sjellė nė Elize, ku i kalojnė ditėt nė lumturi tė amshueshme.

    Dilema e historianėve
    Luftė pėr mė tė bukurėn apo pėr pasurinė?

    Helena ėshtė njėra prej shembėlltyrave mė interesante tė miteve greke dhe deri mė sot jeton nė vetėdijen e njerėzimit si simbol i gruas sė bukur dhe aventuriere. Gjatė dy mijė e pesėqind vjeteve tė shkuara ka kaluar nėpėr ndryshime tė shumta. Homeri e pėrshkruan si grua tėrėsisht simpatike. Euripidi nė tragjedinė “Trojanėt” (e vitit 415 para e.s.) e gjykon, duke menduar se i ėshtė shmangur dėnimit, edhe pse ka qenė shkas i shkatėrrimit tė Trojės, ndėrsa gratė e tjera trojane pėr shkak tė saj kanė pėrjetuar vuajtje tė shumta. Pėrkundėr kėsaj, mendon se Helena kurrsesi nuk ka qenė nė Trojė, por pas ikjes prej Spartės ka mbetur nė Egjipt, ku ka jetuar me nder deri nė kohėn e ardhjes sė Menelaut. Sofokliu e paraqet nė dramėn “Dasma e Helenės”, si grua besnike dhe tė dashuruar. Kėshtu flasin autorėt antikė, sepse kjo dramė nuk ėshtė ruajtur.
    Filozofi Gorgia nė “Fjalimin mbi Helenėn” nga fillimi i shek. IV para es. e mbron tezėn se ikja e saj prej burrit nuk meriton vlerėsim negativ. Poeti Simonid, gjoja nė njė kėngė e dėnon, ndėrsa nė tjetrėn e lavdėron. Lidhur me kėtė asgjė nuk do tė ishte e jashtėzakonshme, por pas kėngės sė parė, poeti verbohet, dhe pas sė dytės sėrish sheh.
    Poeti romak Ovidi ndaj saj ka pasur aq mirėkuptim (nė Heroidet) sa ka pasur Virgjili fjalė ndėshkimi. Edhe mė kontradiktor ėshtė kuptimi pėr tė nė veprat e shkrimtarėve, poetėve dhe muzikantėve modernė. Kjo, pasi gruaja e bukur, e cila pėrveē bukurisė ka edhe atė qė rėndom quhet e kaluara, pėrherė i ka tėrhequr artistėt. Helena hyn nė radhėn e figurave tė femrave antike, e cila mė sė shumti ėshtė trajtuar nga aspekti artistik. Nga antikiteti janė ruajtur gati njėqind e njėzet vazo me pamjen e saj.

    Nė fund edhe njė shėnim: Nė qoftė se sot nuk dyshojnė se lufta e Trojės vėrtet ėshtė ngjarje historike (me siguri nga mbarimi i shek. XIII para e.s.), Helenėn mund ta lėmė anash nga kėrkimet e shkaqeve tė saj reale. Pėr shkak tė njė gruaje, madje edhe aq tė bukur sikur se e pėrshkruan Homeri, nuk do tė nisen nė lundrim dhe nė luftė mė se njėqind anije me njėqind mijė ushtarė nė kuverta.
    Duket se lufta e Trojės, ndonėse jashtėzakonisht madhėshtore ka qenė thjesht ekspeditė kusarėsh e grekėve evropianė kundėr bashkėfishorėve tė vet tė Azisė sė Vogėl dhe se ka qenė e motivuar me dėshirėn qė ta marrin pasurinė legjendare tė “qytetit tė mbretit Priam". Qė ky qytet vėrtet ka qenė i pasur, kanė dėshmuar gėrmimet e Kajnrih Shlimanit nė vitin 1871-1878, i cili nė gėrmadhat e Trojės ka zbuluar pasurinė, vlera e sė cilės i tejkalon tė gjitha masat ekzistuese. Vetėm "diademi i Helenės nga Argu" pėrbėhet prej 16.533 copėzash qė janė tė karakterit tė argjendarisė mė tė pastėr dhe i cili me stilin e vet artistik nuk i pėrngjet asgjė qė deri mė atėherė ka qenė e njohur nga bota antike.

    Shlimani nė Trojė ka gjetur gjithėsej dhjetė grumbuj tė objekteve prej ari. Pjesa mė e madhe e tyre, pėr fat tė keq, ėshtė zhdukur nė mbarim tė Luftės sė Dytė Botėrore nė Berlin.


    image

    Priami duke i'u lutur Akiles (pikturuar nga Felice Giani)

    image

    Luftetar Trojan Skulpure e 485-480 p.e.r

    image

    Qyteti i Trojes (Zbulimet arkeologjike)

    image

    siti i Trojes (sot)

    image

    Troja
     
    .
  3. Etore
     
    .

    User deleted


    Zhvendoja e popullit te Torjes

    image

    Edited by Etore - 19/2/2010, 13:31
     
    .
  4. Mirroor
     
    .

    User deleted


    Ne mitologjine greke, Lufta e Trojės u zhvillua kundėr qytetit tė Trojės nga Achaeans (grekėt), pasi Parisi (Troy) e vodhi Helenen nga Menelau bashkėshorti i saj, mbreti i Spartes. Lufta ėshtė ndėr ngjarjet mė tė rėndėsishme nė mitologjin greke dhe ėshtė transmetuar nė shumė vepra tė letėrsisė greke, duke pėrfshirė "Iliada" dhe "Odisea" nga Homeri. Iliada lidhet me njė pjesė tė vitit tė rrethimit tė Trojės, ndėrsa Odisea pėrshkruan udhėtimin e Odiseut nė shtėpi njėrit nga udhėheqėsit e fundit tė Achaean. Pjesė tė tjera tė luftės, u tha nė njė cikėl tė poemave epike, e cila ka mbijetuar vetėm sipas nevojės sė bimės. Episode nga lufta siguruar materiale pėr tragjedinė greke dhe vepra tė tjera tė letėrsisė greke, dhe pėr poetėt romakė si Virxhil dhe Ovid.

    Luftės origjinėn nga njė sherr mes perėndesha Athena, Hera, Aphrodite e artė, pas Eris, perėndeshė e grindje dhe mosmarrėveshje, u dha atyre njė mollė, tė njohur ndonjėherė si Apple e pėrēarjes, e shėnuar "pėr fairest." Zeus dėrguar perėndesha nė Paris, i cili gjykohet se Afėrditė, si fairest ", duhet tė marrė mollė. Nė shkėmbim, Afėrditė bėrė Helen, mė tė bukur e tė gjitha grave dhe gruaja e Menelaus, bie nė dashuri me tė nė Paris, i cili mori e saj tė Trojės. Agamemnonit, mbreti i Mycenae dhe vėllai i Menelaus Helen pėr burrin, ēuan nė ekspeditė e trupave Achaean tė Trojės dhe rrethuar qytetit pėr dhjetė vjet pėr shkak tė fyerjes nė Paris. Pas vdekjes sė heronjve tė shumta, duke pėrfshirė Akilit Achaeans dhe Ajax, dhe Hector Trojans dhe Paris, qyteti ra nė hile tė kali trojan. Achaeans theren Trojans (me pėrjashtim tė disa grave dhe fėmijėve tė cilėt kanė mbajtur ose shitur si skllevėr) dhe pėrdhosur tempuj, duke fituar zemėrim zotat ". Pak e Achaeans kthyer tė sigurtė nė shtėpitė e tyre dhe shumė koloni e themeluar nė brigjet e largėt. Romakėve mė vonė origjinėn e tyre pėr tė gjurmuar Enea, njė nga Trojans, i cili thuhet tė ketė udhėhequr Trojans gjallė nė Itali moderne.

    image
    Menelau dhe Helena
     
    .
  5. Mirroor
     
    .

    User deleted


    Helena


    imageimage

    e bija e Zeusit, zotit suprem dhe tė dashurės sė tij Ledės, mė e bukura prej tė gjitha grave vdekatare. Ishte ende vajzė tejet e re, ndėrsa pėr bukurinė e saj ėshtė folur larg, prandaj e dėshironte Tezeu, mbreti i Athinės dhe me ndihmėn e shokut tė vet Piritout, e rrėmbeu. E ēliruan vėllezėrit Kastor dhe Polideuk, dhe e kthyen nė shtėpi. Sė shpejti nė Spartė erdhėn krushqarėt e rinj pėr Helenėn. Me kohė aty u gjenden tė gjithė mbretėrit dhe fėmijėt e mbretėrve akeas, tė cilėt dėshironin tė martohen. Grindjet e tyre rreth Helenės gati e sollėn Greqinė deri te gremina e luftės. Me fat ose pa fat, i zgjedhuri i saj ishte Menelau, vėllai i Agamemnoit. Pas martesės i lindi e bija Hermiona dhe kur Tindareu vdiq, Menelau e trashėgoi fronin spartan. Ēdo gjė ka qenė nė rregull, madje as Menelau dhe as Helena, nuk kanė parandjerė se ēka po u pėrgatit ndėrkohė fati. Atėkohė nė shpellėn e kentaurėve ishte dasma e Peleut, mbretit tė Ftisė me Tetidėn, hyjneshėn e detit, nė tė cilėn kanė marrė pjesė tė gjithė zotat. Vetėm Erida, hyjnesha e grindjes, nuk ka qenė e ftuar qė mos t’ua prishė harenė. Erida e fyer pėr t’u hakmarrė nė mesin e hyjneshave Afrodita, Hera dhe Ethena e hedh mollėn e artė, nė tė cilėn shkruante “mė tė bukurės”.

    Hyjneshat menjėherė si njė, donin ta merrnin mollėn, sepse secila prej tyre, gjė qė ėshtė e kuptueshme, e konsideronte veten mė tė bukur. Ndėrkaq nga kjo lindi grindja nė zgjidhjen e sė cilės nuk ka dashur tė ndėrhyjė as zoti suprem Zeusi. Dėshironte ta ketė qetėsinė e vet, prandaj i urdhėroi zotit Hermes qė ta marrė mollėn dhe t“i dėrgojė hyjneshat nė malin Ida, jo larg Trojės, ku jeton bariu i quajtur Parid. Ky le ta zgjidhte kėtė mosmarrėveshje. Paridi ishte i biri i Priamit, mbretit trojan. Arsye e mirė e vendimit tė Zeusit ka qenė, sepse jetonte nė mal e jo nė pallatin mbretėror. Para lindjes sė Paridit, e ėma e tij ka ėndėrruar se do ta lindė njė vravashkė tė ndezur, e cila do ta ndezė Trojėn. Magjistari, ėndrrėn e ka shpjeguar nė mėnyrė qė djali qė do tė lindė do tė jetė shkaktar i shkatėrrimit tė Trojės. Pėr kėtė arsye mbreti i Trojės urdhėroi qė fėmija menjėherė pas lindjes tė dėrgohet nė malin Ida dhe atje tė vendoset nė kaēubėn e pyllit. Fėmijėn e mori dhe e ushqeu arusha, e pastaj e gjet bariu Agelau dhe e rriti si fėmijė tė vetin. Pėr prejardhjen mbretėrore tė Paridit ka ditur vetėm Zeusi. Gruaja e Zeusit, Hera, i premtoi pushtet mbi tėrė Azinė, hyjnesha e luftės Athena, famėn luftarake, ndėrsa hyjnesha e dashurisė dhe e bukurisė Afrodita gruan mė tė bukur nė botė. Dhe Paridi mollėn ia dha Afroditės.

    Pėr Helenėn atėkohė as qė kishte dėgjuar, por Afrodita bėri qė Paridi sa mė shpejt ta njohė. Mbreti Priam, i cili ka vuajtur gjatė pėr shkak tė braktisjes sė tė birit tė vet, kėshtu qė e pranoi me gėzim tė madh dhe e fut nė pallatin mbretėror. Kėtu Afrodita e porosit Paridin qė ta ndėrtojė anijen dhe tė lundrojė pėr nė Spartė, vend i njohur pėr nga bukuria e grave tė tyre. Mbreti Menelau e pranoi Paridin dhe shokun e tij, Enenė, i cili e ka pėrcjellė ashtu siē u ka hije mysafirėve nga Troja e famshme. Pėr nder tė tyre ua pėrgatiti gostinė dhe i njoftoi me gruan e vet. Por Paridi u gjend fytyrė pėr fytyrė me gruan mė tė bukur prej tė gjitha grave vdekatare, dhe nė shikim tė parė u dashurua nė tė. Edhe ai i pėlqeu asaj. Ditėn e dytė, Menelau kėrkoi ndjesė prej mysafirėve tė vet, sepse, pėr shkak tė njė pune tė ngutshme, ka qenė i detyruar tė udhėtojė pėr nė Kretė. U dėshiroi qėndrim tė kėndshėm, ndėrsa Helenės i urdhėroi qė t’ua plotėsojė tė gjithė dėshirat.
    Prandaj Helena me Paridin shkoi vullnetarisht. Ndėrkaq, versioni i dytė pohon se Paridi e ka detyruar, madje edhe me dhunė e ka marrė. Nuk dihet a kanė lundruar drejt pėr nė Trojė. Siē duket, sė pari kanė shkuar nė udhėtim dasmor nė Egjipt, pastaj njė kohė kanė kaluar nė Sidon, dhe nė Trojė arritėn pas disa vjetėsh. Sidoqoftė, kėshtu apo ashtu, Helena u zhduk nga Sparta dhe me tė edhe thesari mbretėror. Kuptohet se Menelau nuk ka mundur tė kalojė mbi gjithė kėtė dhe tė qėndrojė sikur nuk ka ndodhur asgjė. Shkoi nė Mikenė te vėllau i vet, Agamemnoni dhe e luti pėr ndihmė. Agamemnoni e kėshilloi qė me mbretin e Itakės, Odiseu, tė shkojė nė Trojė dhe ta lutė mbretin e Trojės Priamin, qė t’ia kthejė Helenėn. Po qe se Priami nuk e sheh tė arsyeshme ta korrigjojė veprėn e Paridit t’i kėrcėnohet me luftė. Priami e refuzoi lutjen Menelaut dhe Agamenoni kaloi prej kėrcėnimit nė vepėr. I luti pėr ndihmė tė gjithė mbretėrit e akeasve, tė cilėt dikur i kishin premtuar Menelauit, se si burrit tė Helenės nė ēdo gjė do t’i ndihmojnė. Mė nė fund nėn udhėheqjen e Agamemnonit u nis ushtria prej njėqind mijė akeasve kundėr Trojės.
    Kėshtu pra, pėr shkak tė Helenės dhe Paridit, shpėrtheu lufta e gjatė dhe e pėrgjakur trojane, e cila pėrfundoi me shkatėrrimin e Trojės dhe vrasjen e trimave mė tė mirė akeas. Helena u pendua sė shpejti pėr veprėn e vet, tė vjetėr dhe atij tė ri u ka sjellė aq shumė vuajtje. Mbreti Priam, nė tė vėrtetė, kurrė nuk e ka qortuar, mirėpo ajo ka ditur se e tėrė Troja e ka urryer si shkaktare tė luftės dhe secila grua qė nė luftė e ka humbur burrin ose djalin ia ka bėrė kėtė me dije me shikim tė vetin. Mbi tė gjitha, shpjet u erdhi nė vete nga dashuria e Paridit. I ēmendur prej dhembjeve Paridi iku prej Troje dhe shkoi nė malin Ida, ku vdiq i braktisur prej tė gjithėve. Shokėt e tij tė mėparshėm e gjetėn aty tė futur nė kaēube dhe ia pėrgatitėn varrimin modest. Helena nuk iu afrua stivės sė tij. Takimi i sėrishėm i Helenės me Menelaun pėr tė kaloi qė ėshtė pėr t’u befasuar, mirė. Nė tė vėrtetė, Menelau kurrė nuk ka besuar se ka shkuar vullnetarisht me Paridin dhe ka qenė i bindur, se me shkatėrrimin e Trojės vetėm e ka ēliruar prej ofshamave dhe vuajtjeve. Kuptohet se Helena e pėrkrahte nė kėtė bindje dhe ia ka shprehur gėzimin e pakufishėm, qė mė nė fund, e ka ēliruar. Me triumf tė madh hyri nė anijen e tij dhe udhėtoi pėr nė Spartė.

    Mė nė fund, sėrish kthehet nė Egjipt, ku Menelau e shpagoi lundrimin e tij fatlum pėr nė atdhe me flijimin e begatshėm. Para largimit mbretėresha egjiptiane Polidanga ia dha Helenės barin e mrekullueshėm tė pėrgatitur prej hirit tė bimėve magjike. Kush e pi me verė, ai i harron tė gjitha mjerimet. E mjaftueshme ka qenė njė gote e vogėl dhe Helena harroi dy burrat e mėparshėm nė Trojė, ndėrsa Menelau mundimet qė pėr shkak tė saj i ka vuajtur. Nė Spartė Helena jetoi e lumtur me Menelaun. Gjatė dy mijė e pesėqind vjetėve tė shkuara ka kaluar nėpėr ndryshime tė shumta. Gruaja e bukur, e cila pėrveē bukurisė e ka edhe atė qė rėndom quhet e kaluara, pėrherė i ka tėrhequr artistėt. Helena hyn nė radhėn e figurave tė femrave antike, e cila mė sė shumti ėshtė trajtuar nga aspekti artistik. Nga antika janė ruajtur gati njėqind e njėzet vazo me pamjen e saj. Kėto janė: “Tezeu dhe Helena” pesė vazo (njėra prej tyre ėshtė me siguri nga mesi i shek para e.s., dhe gjendet nė Muzeun Popullor nė Sofje), “Menelau dhe Helena” mė se njėzet (njėra nga mesi i shek. VII para e.s. dhe sot gjendet nė Muzeun e Iraklionit - Kretė), “Rrėmbimi i Helenės” mė se tridhjetė (mė e njohura e Maikronit ėshtė me siguri e vitit 480 para e.s. dhe gjendet nė Muzeun e Arteve tė Bukura nė Boston), “Menelau e ndjek Helenėn” mė se gjashtėdhjetė, etj. “Paridi dhe Helena”, ndėrkaq, janė ruajtur vetėm nė njė (nė vazon nga fillimi i shek. VII para e.s., dhe sot gjendet nė Muzeun Metropolitan nė Nju Jork).

    Prej pikturave tė mėvonshme po e pėrmendim vetėm Paridin dhe Helenėn e Jacques Louis (Zhak Lui) Davidit (e vitit 1788 dhe sot gjendet nė Luver tė Parisit). Ėshtė e qartė se shumica nuk ka shkuar pas fjalėve tė Herodotit: “Burrat me mendje tė shėndoshė, kurrė nuk mėrziten pėr gratė e rrėmbyera. Sikur ato mos tė kishin dashur, nuk do tė rrėmbeheshin”. Nė fund edhe njė shėnim: “Nė qoftė se sot nuk dyshojnė se Lufta e Trojės vėrtet ėshtė ngjarje historike (me siguri kah mbarimi i shek. XIII para e.s.), Helenėn mund ta lėmė anash nga kėrkimet e shkaqeve tė saj reale. Pėr shkak tė njė gruaje, madje edhe aq tė bukur sikur se e pėrshkruan Homeri, nuk do tė nisen nė lundrim dhe nė luftė mė se njėqind anije me njėqind mijė ushtarė nė kuverta. Duket se Lufta e Trojės, ndonėse jashtėzakonisht madhėshtore ka qenė thjesht njė ekspeditė kusarėsh e grekėve evropianė kundėr bashkėfishorėve tė vet tė Azisė sė Vogėl, dhe se ka qenė e motivuar me dėshirėn qė ta marrin pasurinė legjendare tė “qytetit tė mbretit Priam”.

    Se ky qytet vėrtet ka qenė i pasur, kanė dėshmuar gėrmimet e Kajnrih Shlimanit nė vitin 1871-1878, i cili nė gėrmadhat e Trojės e ka zbuluar pasurinė, vlera e sė cilės i tejkalon tė gjitha masat ekzistuese. Vetėm “diademi i Helenės nga Argu” pėrbėhet prej 16.533 copėzash qė janė tė karakterit tė argjendarisė mė tė pastėr dhe i cili me stilin e vet artistik nuk i pėrngjet asgjė qė deri mė atėherė ka qenė e njohur nga bota antike. Shlimani nė Trojė ka gjetur gjithsej dhjetė grumbuj tė objekteve prej arit. Pjesa mė e madhe e tyre, pėr fat tė keq, ėshtė zhdukur nė mbarim tė Luftės sė Dytė Botėrore nė Berlin.
     
    .
  6. Mirroor
     
    .

    User deleted


    Enea (apo edhe Eneu) eshte nje nga protagonistet kryesore ne luften e Trojes, ishte prej trungut te mirefillte dardan, prej nga ku dolen dhe trojanet, ėshtė personazh si i mitologjisė greke edhe i asaj romake. Hero trojan, bir i Ankizit dhe i Afėrditės, ai ishte Princ i Dardanėve. Mori pjesė nė Luftėn e Trojės me palėn e mbretit tė Trojės, Priamit dhe trojanėve. I ati i tij nė fakt ishte kushėri i Priamit.

    image
    Ikja Eneas nga Troja me Ankizin nė kurriz. (Vazo Antike)

    image
    Ikja Eneas nga Troja me Ankizin nė kurriz. Charles-André van Loo, 1729

    Origjina dhe luftrat
    Nėna e tij ishte Afėrdita, Perėndesha e Bukurisė, dhe i ati Ankizi, njeri normal, dmth njė i vdekshėm; me tė cilin Zeusi, "dėnoi" tė dashurohej Afėrditėn pėr t'i shpėtuar joshjeve tė brezit magjik tė saj. Enea lindi nė malin Ida , nė Azinė e Vogėl dhe ngaqė e ėma, perėndeshė, s'mund tė rrinte veēse nė Olimp dhe i ati vuante dėnimin e Zeusit sepse kishte treguar marrėdhėnien e tij me njė perėndeshė, ai u rrit prej nimfave dhe centaurit Ciron.

    Mė vonė, nga martesa me Kreuzan, njėrėn nga vajzat e Priamit, pati njė djalė, Askanin

    .Shoqėroi Paridin nė udhėtimin e tij nė Spartė, por asgjėherė nuk e mbėshteti mendimin e tij pėr rrėmbimin e Helenės, duke parashikuar njé luftė tė paevitueshme. Nuk ja vunė veshin dhe pėr kėtė, mė vonė nuk mori pjesė menjėherė nė luftė por u sterhua nė malin Ida. Shpejt, pas ngacmimeve dhe sulmeve tė Akilit, ndėrroi mėndje, u kthye nė Trojė dhe luftoi pastaj pėrkrah Hektorit dhe Paridit nė krye tė njė rregjiment dardanėsh. U shqua shumė shpejt pėr guximin e tij nėpėr beteja dhe shpesh rrezikoi dhe jetėn, por u ndihmua nga perėnditė dhe sidomos nga e ėma Afėrdita.

    Peripecitė e Eneas
    Pas pushtimit dhe rrėnimit tė Trojės nga grekėt, Enea, i mbijetoi masakrave. U lagua nga qyteti nė flakė duke mbajtur nė kurriz Ankizin tė atin dhe duke marė me vete gruan, tė birin Askanin dhe nje grup tė tė mbijetuarve tė tjerė trojkanė. Sipas Homerit mbeti atje dhe rithemeloi e mbretėroi njė Trojė tė re afėr Troadės nė malin Ida ku kishte lindur.

    Sipas njė versioni tjetėr (shek.VI p.e.s), Enea u largua drejt perėndimit dhe u vendos nė Maqedoni duke krijuar qytetin Aineia.

    Sidoqoftė, versioni mė i pranueshėm qė hyri pastaj dhe nė tradicionin dhe mitollogjinė romake, ėshtė ai qė u shfrytėzua dhe nga Virgjili tek Eneida. Sipas kėtij versioni, Enea iku nga Troja pėr t'u mos u kthyer kurrė mė. Udhėtoi drejt perėndimit, nė kėrkim tė njė atdheu tė ri, duke kaluar nėpėr Thrakė dhe Butrint. Peripecitė e tij nėpėr Mesdhe zgjatėn pėr disa vjet deri sa arriti pastaj nė Lacium. Gjatė peripecive gruaja dhe babai i tij vdiqėn, kurse i biri, Askani, themeloi qytetin Alba Longa qė mė vonė u bė atdheu i Romulit dhe Remit , themeluesve tė Romės. Nė Lacium, Enea u martua me tė bijėn e mbreti Latin, Lavinia dhe krijoi qytetin Lavinio. Nga martesa e tyre lindi Silvio.

    Enea u zhduk gjatė njė uragani. Thuhet se perėnditė e pranuan nė Olimp.

    Origjina e tij, ka qene subjekt debati, mes studjuesve te historise pastrojane. Burimi kryesor dhe i vetem i odisese se Eneas, ngelet Eneida e Virgjilit. Ne lidhje me atdheun e Eneas, ne librin IV kur vete Enea i drejtohet Didos mbretit fenikas te Kartagjenes

    Ai thote:
    "In Italy lies my heart, my homeland. You, a Phoenician, are held by these Carthaginian towers, by the charm of your Libyan city." (Aeneas to Dido. Aeneid 4.345).

    Perkthim:
    Nė Itali pushon zemra ime, atdheu im. Ti fenikas, po mbahesh etj etj

    Kurse kjo eshte nje harte qe tregon rrugetimin e Eneas(sipas studjuesve).

    image

    Dihet gjithashtu qe fiset dardane te Dardanise ballkanike emigruan dhe sunduan ne Itali, dhe ndoshta ketyre fiseve ju perkiste ky dardanas me nam.
     
    .
  7. Mirroor
     
    .

    User deleted


    Akili (lat. Achilles gr. Achilleus)

    image

    sipas Homerit, heroi mė guximtar nė luftėn e Trojės, i biri i Peleus dhe Thetisė, mbyti Hektorin sepse ky ja kishte mbytur kusheririn Patrklos. Nė prallat dhe mitet tjera thuhet se ka qenė i lėndushėm vetėm nė thembėr.
     
    .
  8. Mirroor
     
    .

    User deleted


    Hektori

    imageimage
    Akili duke terhequr kufomen e Hektorit

    ėshtė figur mitologjike, hero trojan, biri i Priamit dhe Hekubės, burri i Andomakės dhe babai i Astianaksit.

    Orakulli kishte parathėnė se pėr sa kohė qė ai do tė jetonte, mbretėria e Priamit dp t'u qėndronte goditjeve tė grekėve, prandaj Hektorin e kishin zgjedhur prijės tė ushtrisė trojane. Nė luftė Hektori tregoi trimėri tė madhe. Ai pėr dhjetė vjetė e vonoi shkatėrrimin e Trojes, mundi dhe vrau Protesilaun, luftoi me Ajaksin dhe Diomedin, dogji flotėn greke dhe mė nė fund vrau Patroklin. U vra nga Akili.

    Nė lashtėsi Hektori ka qenė njė model i dhembshurisė bijore dhe bashkėshortore, njė shembull i bujarisė dhe i guximit dhe si i tillė ka frymėzuar shumė mjeshtėr tė artit.

    image

    Varrimi i Hektorit
     
    .
  9. edaa1
     
    .

    User deleted


    ku ka ekzistuar troja

    :rolleyes: :rolleyes: :rolleyes: :huh: :huh: :wacko: :wacko: :wub: zbulimet arkeologjike

    pergjigjuni ketyre pyetjeve please
     
    .
8 replies since 19/1/2010, 11:47   3290 views
  Share  
.