-
nelka_ko.
User deleted
Abetarja Udha e shkronjave Abetare moderne, me nivel shkencor dhe pedagogjik.
Para disa ditesh mu dha mundesia te kem ne biblioteken time personale abetaren Udha e shkronjave. Duke qene prej dhjetra vitesh mesuese e ciklit te ulet dhe sidomos e klasave te para, jam mjaft e gezuar qe shqetesimi i shoqerise per abetaren e klasave te para eshte rritur se tepermi. Mė poshtė po shpreh mendimet e mia per abetaren Udha e shkronjave tė autorit Artur Shkurti.
Abetarja Udha e shkronjave ėshtė njė abetare me paraqitje tė bukur dhe ilustrime dinjitoze. Ajo ėshtė moderne, bashkėkohore, cilėsore dhe me nivel shkencor e pedagogjik. Kjo abetare e realizon synimin e saj nėpėrmjet metodave dhe formave pedagogjike e psikologjike nga mė tė ndryshmet. Ajo ėshtė mjaft e kompletuar. Ka dy fletore tė modeluara pėr shkrim, ka dy fletore tė veēanta pėr orėn e diktimit e cila mė parė mungonte dhe kėshtu krijonte boshllėqe e vėshtirėsi nė punė. Shpesh ėshtė abuzuar nė kurriz tė lėndėve tė tjera pėr ti kaluar kėto vėshtirėsi. Abetarja ėshtė e pajisur me kaseta magnetofoni, tė cilat pėr herė tė parė futen si shoqėruese tė domosdoshme pėr lėndėn e abetares. Kompleti i abetares shoqėrohet me njė libėr udhėzues pėr mėsimin e abetares (pėr mėsuesit dhe prindėrit), i cili ėshtė me vlera tė mėdha, jo vetėm sepse jep nė mėnyrė tė hollėsishme rrugėt qė duhen ndjekur pėr tė mėsuar leximin dhe shkrimin e abetares, por edhe sepse bėn atė qė mėsuesi nė shkollė dhe prindi nė shtėpi tė ndjekin tė njėjtėn rrugė pedagogjike. Ndjekja e rrugėve tė ndryshme nga shkolla dhe familja ka sjellė mjaft anomali.
Mė poshtė po jap disa nga pėrshtypjet e mia vetėm pėr pjesėt e leximit qė figurojnė nė kėtė abetare.
Pjesėt e leximit janė pėrzgjedhur me kujdes pas njė pune shumė tė madhe e tė lodhshme studimore e shkencore pėr tė realizuar me sukses qėllimin mėsimor-edukativ.
Materiali i leximit ėshtė nė forma tė ndryshme, si: tregime, poezi, lojra tė shumta si dhe nga krijimtaria popullore ka pėrralla, gjėegjėza, anektoda etj.
Kėto pjesė kanė karakter shkencor, artistik dhe edukativ. Ato janė tė bukura dhe fėminore. Duke qėnė interesante tėrheqin vėmendjen e nxėnėsve e cila ka vetinė tė shpėrndahet shpejt tek ata. Mbi tė gjitha ato janė mjaft tė thjeshta dhe shumė tė pėrshtatshme pėr fėmijėt nė moshėn gjashtėvjecare.
Nė abetare ruhet parimi i vazhdimėsisė nga mė e lehta tek mė e vėshtira gradualisht.
Ajo ka edhe shumė vjersha tė bukura tė cilat janė tė domosdoshme pėr tė ndihmuar zhvillimin e kujtesės dhe ligjėratės gjė qė shėrben pėr pėrgatitjen e fėmijės pėr nė klasat mė tė larta.
Abetarja hapet me njė poezi tė bukur tė Xhevahir Spahiut e cila ėshtė edhe nė formė kėnge nė kasetat shoqėruese. Nė tė, ndėr tė tjera, thuhet:
Abetare! Abetare!
Sillma diellin nė dritare.
Lehtė, lehtė e bukur, bukur
Dora ime sa e lumtur,
Hap njė faqe, kthen njė fletė,
Nėpėr shkronja bota vetė
Ndėrsa mbyllja bėhet me tregimin e bukur Me pushime nė malėsi.
Nė kėtė abetare rėndėsi e veēantė i kushtohet periudhės pėrgatitore e cila ėshtė a,b,c-ja e shkrim-leximit.
Pjesėt e leximit janė shumė edukative, ato i ushqejnė fėmijėve dashurinė pėr Atdheun, si, p.sh.: nė pjesėt Udhėtim me aeroplan, Nė Sarandė, Shqipėria dhe shqiptarėt, Flamuri i Shqipėrisė dhe veēanėrisht tek vjersha e Naim Frashėrit
Shqipėri!Atdheu im:
O Atdhe! Mė je i dashur sa mė ska.
Mė je nėnė, mė je motėr, mė je vėlla
Dashurinė pėr shokėt, nėpėrmjet pjesėve tė leximit Katėr shokėt, Nė ditėlindje, pėr prindėrit dhe pėr nėnėn, si nė vargjet:
Mė i dashur, mė i ėmbėl
Mė i dhimbshėm dhe me vlerė,
Ėshtė njė emėr qė gjithė bota
Veē tė tillė e mban pėrherė
Pėr mėsuesen nė pjesėn 7 Marsi:
Kėto mimoza janė pėr ju, mėsuesja jonė e dashur..
Dashuria pėr zogjtė del nė pjesėn Trumcaku i vogėl.
Mbi tė gjitha pjesėt e leximit i pėrgjigjen plotėsisht qėllimit tė mėsimit duke e realizuar atė me forma dhe metoda nga mė tė ndryshmet.
Njėra nga kėto forma ėshtė edhe ajo e veēimit tė tingullit nėpėrmjet njė vjershe, pėrralle apo gjėagjėze, tė cilat lėnė mbresa tė forta nė kujtesėn e fėmijėve pėr njė kohė tė gjatė. Tė tilla gjen mjaft nė kėtė abetare. Le ta ilustrojmė me disa shembuj:
Pėr veēimin e shkronjės o shfrytėzohen vargjet e vjershės:
O o o ēmė zuri,
o, o, o, ēmė gjeti,
goja hapur se ēmė mbeti.
Se e kisha tė vėshtirė,
Shkronjėn o ta thoja mirė
Tingulli pėrsėritet disa herė duke rrumbullakosur buzėt dhe duke gjetur fjalė tė ndryshme me tingullin o.
Abetarja Udha e shkronjave rėndėsi tė veēantė i kushton pėrsėritjes sė tingullit e shkronjės sė re e cila ėshtė kusht i domosdoshėm pėr ti rrėnjosur nė mend ato.
Le tė shohim pak mė hollėsisht paraqitjen e tingullit e shkronjės nj nė rubrikėn Fjalia dhe teksti nė kėtė abetare.
Kjo shkronjė paraqitet nė fjalė tė ndryshme nė tregimin Binjaket i cili pėrmban jo njė, dy fjalė me shkronjėn nj si dikur, por shumė fjalė tė ndryshme ku gjendet kjo shkronjė, si p.sh.: binjaket, Manjola, Sonja, njėra, njėjtėn, enjte, njėmbėdhjetė, kushėrinj, njerėz, njohur, njėri, njėqind, njėlloj, qirinjtė. Pra kjo pjesė pėrmban katėrmbėdhjetė fjalė me shkronjėn nj.
Ajo gjendet nė fillim tė fjalės, si tek fjalėt:njėqind, njėra, njėjtėn, njėmbėdhjetė, njėqind, njerėz, njohur, njeri, njėlloj.
Nė mes tė saj, si tek fjalėt: binjaket, Manjola, Sonja, enjte,
Dhe nė fund tė fjalės, si tek: kushėrinj, qirinj.
Pra kėtu plotėsohet nevoja e nxėnėsit pėr pėrsėritjen e tingullit dhe tė shkronjės.
Nė kėtė abetare bėhet e mundur qė shkronja e re tė perceptohet me tė gjitha mėnyrat. Pjesa lexohet disa herė nė klasė nga mėsuesi dhe nxėnėsit, vendoset kaseta nė magnetofon, bėhen detyra nė shtėpi, bėhet diktimi qė ėshtė nė fund tė tekstit, bėhen lexim fishesh me fjalė e fjali qė pėrmbajnė shkronjėn nj dhe pas gjithė kėtyre formave, besoj se e gjithė klasa ėshtė njė gjendje tė njohė, tė lexojė dhe tė mbajė mend mirė cdo shkronjė tė re.
Orėt e mėsimit nė kėtė abetare janė me shumė variacion, gjė qė bėn tė mbajė gjallė vėmendjen e nxėnėsve deri nė fund tė saj, pra nuk ka monotoni, siē ndodh ndonjėherė nė abetaret e tjera. Kėtė e arrin duke pėrdorur metoda nga mė tė ndryshmet, si: analizėn e sintezėn, globalen, fonetiken apo atė tė lojės, etj.
Pėr herė tė parė nė abetaret tona nė procesin mėsimor-edukativ, hyn njė element i ri, siē ėshtė kaseta e magnetofonit. Kjo kasetė pėrmban krejt lėndėn e abetares nė formė tregimesh dhe kėngėsh tė cilat e bėjnė tė gėzueshme orėn e mėsimit.
Vlerat e ketyre kasetave janė tė shumėanėshme. Ato nga njėra anė i sigurojnė nxėnėsve njė mjet argėtimi duke futur nė klasė kėngėt shumė tė bukura tekstet e tė cilave janė mjaft metodike dhe janė shkruar nga Mėsuesi i merituar Sitki Spahia, ndėrsa melodia nga kompozitori i njohur Ardjan Hila. Nga ana tjetėr ato sigurojnė leximin shprehės nė njė sfond muzikor tė bukur nga Richard Clayderman tė tė gjitha pjesėve tė abetares tė lexuara bukur nga dy aktore shumė tė mira. Dihet se jo mėsueset por edhe aktorėt profesionistė nuk kanė mundėsi tė japin lexime tė bukura nė ēdo situatė. Leximet e pjesėve tė abetares tė fiksuara nė njė punė tė kujdesshme nėpėr kaseta ndihmojnė qė nxėnėsit kurdoherė tė mos u mungojė leximi i bukur shprehės.
Njė nga anėt mė tė forta tė kėsaj abetareje ėshtė lidhja e fuqishme ndėrlėndore. Tekstet, ushtrimet, lojrat, ilustrimet krijojnė lidhje tė ngushta me lėndėt e letėrsisė, historisė dhe gjeografisė sė Shqipėrisė, matematikėn, filozofinė, muzikėn, edukimin figurativ, edukimin qytetar.
Kam bindjen time se me kėtė abetare tė ndėrtuar nė forma e metoda tė larmishme tė mėsimdhėnies, nė mbarim tė saj tė gjithė nxėnėsit dhe ata mė tė prapambeturit do tė jenė nė gjendje tė lexojnė e tė shkruajnė.
Kjo abetare ėshtė shumė e mirė edhe pėr emigrantėt tanė, tė cilėt ndodhen jashtė atdheut dhe qė dėshirojnė tu mėsojnė fėmijėve tė tyre shkrimin e leximin shqip.
Ish- mėsuesja e klasave tė para
Vasilika Koci JANKO
Mėsuese e popullit
.